İzmir’deki Kutsal Yerler

İzmir, insanlık tarihinin 8 bin 500 yıllık tarihine tanıklık ederken çok sayıda kutsal yere de ev sahipliği yapıyor. Buna rağmen tarih kokan bir şehir olarak hissetmek pek de mümkün değil. Tarihte bağrında birçok farklı dil, din ve kültür barındırmış şehrin tarihi miraslarının çoğu modern dünyanın ürettiği çarpık mimarinin arasında neredeyse görünmüyor.

Farklı inançların ibadetlerini yaptıkları İzmir’deki kutsal yerleri camiler, sinagog ve kiliseler ve diğer önemli kutsal yerlerin bir çoğu Kemeraltı olmak üzere İzmir coğrafyasına serpilmiş durumda. Meryem Ana’nın son yıllarını geçirdiği ev, dünyanın yedi harikasından Artemis Tapınağı, Müslüman nüfusun yoğunlaşmasıyla yapılan birbirinden güzel camiler şehrin sahip olduğu kültürel ve tarihi zenginliklerden yalnızca birkaçı.

İzmir’de Görülmesi Gereken Kutsal Yerler

1. Konak Yalı Camii

Konak Yalı Camii, İzmir’in en zarif yapılarından ve Konak Meydanı’nın simgelerinden biri. Ayşe Hatun tarafından yaptırılan camii, yapıldığı dönemde deniz kenarında olduğu için başta Yalı Camii olarak da adlandırılmaya başlanmış. 18. yüzyıl Osmanlı mimarisi izleri taşıyan caminin yanında günümüze ulaşamayan bir medresenin de olduğu biliniyor.

Yalı Camii, İzmir bürokrasisinde görev almış devlet insanlarının cenazesinin kaldırıldığı bir protokol cami olarak da biliniyor. Enfes çini süslemeleri ve sekizgen mimarisiyle görülmeye değer İzmir camilerinden biri olan Yalı Camii, aynı zamanda ülkemizin en küçük kapasiteye sahip camilerinden.

2. Kemeraltı Camii

Kemeraltı Camii, Tarihi Kemeraltı Çarşısı‘nın en eski yapılarından. Konak Meydanı‘ndaki Hükümet Konağı’ndan Kemeraltı bölgesine girdiğinizde sırasıyla karşınıza Kemeraltı Camisi, Başdurak Camisi, Kestanepazarı Camisi, Şadırvan Camisi ve sonunda da Hisar Camii çıkıyor karşınıza.

Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa tarafından 1671’de yaptırılan Kemeraltı Camii, günümüzde dükkanlar ve yapılar arasında sıkışmış durumda. İzmir’in önemli tarihi eserlerden olan camii, kübik yapısıyla dikkat çekici. Tek kubbeli ibadet alanı ve alçı süslemeleriyle görenleri etkilemeyi başaran caminin etrafında ayrıca medrese, kütüphane ve bir de sebil bulunuyor.

3. Başdurak Camii

Başdurak Camii, İzmir’in Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda yer alan camilerden biri. Başdurak Camii, 1652’de Hacı Hüseyin Ağa tarafından yaptırılmış. Evliya Çelebi yazılarında Hacı Hüseyin’in tahıl tüccarı olduğu söylüyor. Daha önce medrese ile birlikte inşa edildiği, ancak medresenin daha sonradan yıkıldığı kaynaklarda geçiyor. Hacı Hüseyin Camii olarak da bilinen yapı kare planlı ve üzeri kubbe ile örtülü, alçı süsleme ve kalem işleriyle bezeli.

4. Kestane Pazarı Camii

Kestane Pazarı Camii, Tarihi Kemeraltı Çarşısında, Şadırvanaltı Camisi ile Başdurak Camisi arasında yer alıyor. Cami, Hacı Ahmet Ağa tarafından 1663’te yaptırılmış. Kesme taş ve molozlardan yapılan iki katlı caminin alt katında dükkanlar ve depolar bulunuyor. Merdivenle çıkılan ve yakın zamanda camekanla çevrilen avlu kısmı, üç kubbeye sahip. Camii, kare biçimli ibadet mekanı ve avlu çevresindeki çok sayıda kubbesiyle görkemli bir yapı.

5. Şadırvan Camii

Şadırvanaltı Camisi olarak da bilinen Şadırvan Camii, 1636’dan günümüze gelen yapılar arasında. İzmir ticaret hayatının kalbi konumundaki Kemeraltı Çarşısında yer alan cami adını, yapının yanında bulunan sekiz sütunlu şadırvandan alıyor. Camiinin altında bir de çarşı bulunuyor. Geniş ve yuvarlak bir kemer içinde mermer mihraba sahip yapı, ayrıca tek şerefeli bir minare ve kütüphaneye de ev sahipliği yapıyor.

6. Hisar Camii

Hisar Camii, İzmir’in en büyük camisi. Cami, kaynaklara göre 1597’de Yakup Bey tarafından yaptırılmış. Başka kaynaklarda ise Latin Kilisesi’nden dönüştürüldüğü geçiyor. Yapımında kesme taş ve moloz taşın kullanıldığı yapı, kare planı ve sekiz fil ayağına oturtulan kubbesiyle dikkat çekiyor. Bir zamanlar İzmir Körfezi’nin iç denizi caminin önündeki surlara kadar geliyordu.

İzmir’in en görkemli ve büyük yapılarından olan camii, Osmanlı süsleme sanatının en nadide örneklerini sergiliyor. Giriş kapısının üzerinde ‘Ve Men dehalehu kane amina – İçeri giren güvendedir’ yazıyor. Hisar Camii’ne kadar gelmişken caminin yanı başında yer alan Kızlarağası Hanı‘nda bir kahvenizi için.

7. Signora Giveret Sinagogu

Signora Giveret Sinagogu, Tarihi Kemeraltı Çarşısı’ndaki Havra Sokağı’nda bulunan 9 sinagogdan biri. 17. yüzyılda inşa edildiği sanılan yapı yemyeşil bir avluya da sahip. Geniş ibadet yeri eşsiz ve tarihi manzara resimleriyle süslü olan Sinagog’un, Marranoları Museviliğe döndürmek için tüm Avrupa’da faaliyet gösteren ‘Sinyora’ lakaplı varlıklı hayırsever Donna Gracia tarafından kurulduğu düşünülüyor.

Signora Giveret Sinagogunu ziyaret etmek isteyenlerin en az bir gün önceden randevu alması gerekiyor. Signora Giveret Sinagoguna 0232 421 51 95 numaralı telefondan ulaşılabiliyor.

8. Salepçioğlu Camii

Salepçioğlu Camii de Kemeraltı Çarşısının camilerinden biri. Salepçizade Hacı Ahmet Efendi tarafından yaptırılan cami, 1906’dan beri ibadete açık. Mermer dış duvarları ve yeşil taşlarla örülü 6 bölümlü yapı büyük bir kubbeye sahip. Vakfiyeye sahip bir vakıf eseri olan camii, merdivenle çıkılan planı ve sekizgen kaide üzerindeki daire kesitli minaresiyle, İzmir’in en kibar yapıları arasındaki yerini alıyor.

Cami, 2014 yılında İzmir Ticaret Odası tarafından restore edildikten sonra yeniden ibadete açıldı. Özellikle iç planda kullanılan yeşil rengin hakim olduğu tasarım Anadolu’da benzersiz bir örnek olarak kabul ediliyor.

9. St. Polycarp Kilisesi

St. Polykarp Kilisesi, İzmir’in Konak ilçesinde Çankaya semtinde yer alıyor. Sultan Süleyman’ın izniyle 1625’te yaptırılan kilise, İzmir’in en eski yapılarından biri. MS 155’te inancından vazgeçmediği için Romalılar tarafından yakılarak öldürülen St. Polikarp’a ithaf edilen kilise, zaman içerisinde çok sayıda onarım görmüş.

Ölümünden sonra aziz ilan edilen St. Polikarp’ın, kilisenin duvarlarını kaplayan ve yaşamının anlatıldığı freskleri görülmeye değer. Kilise, Hilton Oteli’nin tam karşısında yer alıyor ve önceden randevu alınarak ziyaret edilebiliyor.

10. Bet İsrael Sinagogu

Bet İsrael Sinagogu, Sultan II. Abdülhamit’in fermanıyla 1907’de yaptırılan, kentin en büyük ve seçkin havrası olarak biliniyor. Şehirde yaşayan Musevilerin dini ibadetlerini rahatlıkla gerçekleştirebilmeleri için yapılan bina, içinde 100. yılı için hazırlanan bir daimi sergiyi de barındırıyor. İbadethane Konak’ın Karataş semti, Mithatpaşa Caddesi üzerinde yer alıyor. Sinagogu ziyaret etmek için özel izin almak gerekiyor.

11. Aziz Vukolos Kilisesi

Ayavukla Kilisesi, İzmir’in Basmane semtinde, bir Rum kilisesi. 1863’te Padişah Abdülaziz’in kilisenin inşaatında kullanılmak üzere büyük miktarda altın verdiği biliniyor. Kilisenin yapımına 1862’de başlanıp 1874’de hizmete girmiş. Misyonunu 1922’ye kadar sürdüren Ayavukla Kilisesi de cemaatinin İzmir’den ayrılması üzerine yıllarca terk edilmiş.

Bir dönem arkeoloji müzesi, kısa bir süreliğine de opera binası olarak kullanılan kilise İzmir Büyükşehir Belediyesinin restorasyonunun ardından kültür merkezi olarak kullanılıyor. Hristiyanlar özel günlerde kilisede ayin düzenliyor. Kilisenin avlusunda İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi de bulunuyor.

12. Meryem Ana Evi

Meryem Ana Evi, İzmir Selçuk’taki Bülbül Dağı’nda bulunan, Hz. İsa’nın annesi Meryem Ana’nın son yıllarını geçirdiği yer olarak kabul edilen küçük taş ev. İsa’nın çarmıha gerilmeden hemen önce annesinin yaşayabileceği güvenli bir yer arayışı üzerine St. Jean tarafından bulunduğu düşünülen bu yerde, ayrıca Meryem Ana’nın mezarının da olduğu düşünülüyor.

Efes Antik Kenti’nin üst kapısının yanından geçilerek ulaşılan Meryem Ana Evi Ören Yeri’nde ayrıca küçük bir Bizans Kilisesi de bulunuyor. Hristiyanlar ve Müslümanlar için kutsal kabul edilen bu yer her yıl çok sayıda kişi tarafından ziyaret ediliyor.

⏰ Meryem Ana Evi ziyaret saatleri 09.00-17.00. Meryem Ana Evi, haftanın 7 günü ziyarete açık. 🔐 Meryem Ana Evi giriş ücreti 10TL, yabancı turist 25TL. Müze Kart geçerli değil. Meryem Ana Evi giriş ücreti Selçuk Belediyesi tarafından çevre düzenlemeleri ve bakım gibi amaçlarla tahsil ediliyor.

13. St. Jean Kilisesi

St. Jean Kilisesi, İzmir’in Selçuk ilçesinin ilçe merkezinde yer alıyor. İncil yazarı olarak bilinen St. John’un mezarının bulunduğu yer olan kilise, haç plana sahip. Toplamda 6 büyük kubbeye sahip yapının, İmparator Justinien ve karısı Theodora tarafından 6. yüzyılda yaptırıldığı düşünülüyor. İki kat üzerine inşa edilen görkemli yapının sütun başlarında, yaptıran kişilerin monogramları günümüzde hala görülebiliyor.

Orta çağ boyunca, Azizin mezarından kalkan tozların şifa özelliği gösterdiği düşüncesi nedeniyle, burası inananlar tarafından bir hac mekanına dönüştürülmüş. St. John Kilisesi, Selçuk Kalesi’nin bulunduğu tepenin güney eteğinde ziyaret edilebiliyor.

⏰ St. Jean Örenyeri ziyaret saatleri yaz dönemi (1 Nisan – 1 Ekim) 10.00-19.00; kış dönemi (1 Ekim – 1 Nisan) 08.30-17.30. Örenyeri, 7 günü ziyarete açık. 🔐 St. Jean Örenyeri giriş ücreti 25TL. Müze Kart geçerli.

14. İsa Bey Camii

İsa Bey Camii, İzmir’in Selçuk ilçesinde bulunuyor. Batı Anadolu’da Beylikler Döneminden günümüze ulaşan en önemli yapılardan biri olan İsabey Camii, 1375’te 1375’te Aydınoğlu İsa Bey tarafından Mimar Şamlıoğlu Ali’ye yaptırılmış. Efes Antik Kenti ve Ayasuluk Tepesi ile birlikte UNESCO Listesinde yer alıyor.

Artemis Tapınağı ile St. Jean Kilisesi arasında bulunan yapı, Anadolu Beylikleri dönemine ait en eski eserlerden. 19. yüzyılda kervansaray olarak da kullanılan bina, simetrik olmayan bir plana sahip. Geometrik şekillerle ve yazılarla süslü, yamaca konumlandırılan girişlerden biri olan batı kapısı oldukça dikkat çekici. Cepheleri, pencere kenarları ve kubbelerin kasnağı Selçuklu çinileriyle süslenen camii muazzam güzellikte.

15. Yedi Kilise

Yedi Kilise, Roma İmparatorluğu döneminde MS 53-56 yılları arasında misyoner Pavlus’un (St. Paul) Efes kentindeki Hıristiyanlığı yayma çalışmaları sonucu Ege’nin farklı noktalarında inşa edilmiş, Erken Hristiyanlık Döneminin en önemli yapıları. Her kilise, kurulduğu yerin adıyla anılıyor. Yedi Kilise, Hristiyanların hac rotasında yer alıyor.

Bu kiliseler günümüzde, Efes (Ephesos), İzmir (Smyrna), Bergama (Pergamon), Salihli (Sardes), Alaşehir (Philadelphia), Denizli (Loadikeia) ve Akhisar (Tjyateria) olarak kayıtlara geçmiş durumda. Bu kiliselerin en önemlisinin Efes’te olmasının nedeniyse, MS 435’te Hristiyanlık üçüncü konsilinin burada toplanması olarak belirtiliyor.

16. Artemis Tapınağı

Artemis Tapınağı, Efes Antik Kenti’nde MÖ 550’li yıllarda tamamen mermerden inşa edilen göz alıcı bir kutsal mabet. Dünyanın yedi harikası listesinde bulunan tapınaktan, günümüze yalnızca birkaç mermer parçası ulaşmış durumda. Bulunan yazıtlarda, tapınaktan oldukça kudretli ve diğer yapıları gölgede bırakacak kadar güzel olduğundan bahsediliyor. Tapınağın tasarlanan örneği, İstanbul Miniatürk’te sergileniyor.

Bunların dışında Bergama’daki Kızıl Avlu, Kemeraltı Havra Sokağındaki Algaze Sinagogu, Bahçeli Havra, Bikur Holim Sinagogu, Etz Hayim Sinagogu, Hevra (Talmut Tora) Foresteros Sinagogu, Portekiz Sinagogu, Şalom (Aydınlılar) Sinagogu da İzmir kutsal yerlar listesinde. Elbette çok sayıda cami ve antik dönemden kalan tapınaklar da var. Hepsini listeye almak mümkün değil. İzmir gezilecek yerler listenize alın.