Hristiyanlığın İlk Kiliselerinden Birinin Evi: Laodikeia Antik Kenti

Laodikeia Antik Kenti, Denizli’de ykos Irmağı’nın güneyinde kurulmuş görkemli bir antik kent. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de ‘Ladik’ olarak anılmış antik kent, MÖ 3. yüzyılda Seleukos hanedanının yöneticileri tarafından kurulmuş. Aziz John’un Vahiy’de hitap ettiği yedi kiliseden biri olan Laodikeia, Batı Asya’nın Helenleşmesine ve ardından bölgede Hıristiyanlığın yayılmasında önemli rol oynamış bir kent.

Batı, İç ve Güney Anadolu’yu birbirine bağlayan ana yol kavşağında olan kent ticaret ile zenginleşmiş. Küçük ama verimli Denizli Ovası (Lykos), sadece Laodikeia Antik Kentine değil, Hierapolis, Kolossai, Karura, Tripolis, Attouda, Trapezopolis gibi diğer pek çok antik yerleşime de ev sahipliği yapmış.

Laodikeia Antik Kenti, Denizli

Laodikeia Antik Kenti, Denizli’nin 6 km kuzeyinde MÖ 3. yüzyılın ortalarında Seleukos Kralı II. Antiokhos tarafından karısı Laodike adına kuruldu. Helenistik kent, MÖ. 130’da ise bölge tamamen Roma’ya bağlanan ve Hristiyanlığın ilk 7 kilisesinden birine sahip olan kent, Erken Bizans Döneminde metropollük seviyesinde dini bir merkez haline geldi.

Lykos Irmağının güneyinde kurulu olan ve antik kaynaklarda daha çok ‘Lykos’un kıyısındaki Laodikeia’ olarak geçen Laodikeia Antik Kentinde yapılan kazı çalışmaları, Erken Kalkolitik Dönemden MS. 7. yüzyıla kadar kesintisiz yerleşimlerin varlığını ortaya koyuyor. Önemli arkeolojik kalıntılara sahip olan Laodikeia, Pamukkale‘de, kurulduğu dönemde Batı Anadolu’nun en büyük ticaret ve finans merkezi konumundaydı.

UNESCO Dünya Doğal ve Kültürel Mirası Geçici Listesinde yer alan Laodikeia, Denizli’ye bağlı Eskihisar, Goncalı, Bozburun Köyleri sınırları içerisinde yer alan Lykos (Çürüksu) Vadisi’nin en önemli antik kenti.

Yaklaşık 5 kilometrekarelik alana yayılan Laodikeia’nın önemli ve günümüze kadar gelebilen yapıları içinde, Anadolu’nun en büyük stadyumu, 2 tiyatrosu, 4 hamam kompleksi, 5 agorası, 5 nymphaeumu, 2 anıtsal giriş kapısı, Bouleuterionu, tapınakları, Peristylli Evleri, Latrina, kiliseleri ve anıtsal caddeleri yer alıyor. Kentin dört tarafını ise nekropol alanları çeviriyor.

Hristiyanlık dünyası için çok önemli bir dini merkez olan Laodikeia, MS. 4.yüzyıldan itibaren kutsal hac adresiydi. Bu nedenle İncil’de adı geçen ve Laodikeia Kilisesi, Hıristiyanlık dünyasının en eski ve en önemli kutsal yapılarından biri olma özelliğini koruyan bir hac kilisesi.

Kentteki kalıntıların MÖ 1. yüzyıla ait olduğu düşünülüyor. Romalılar da Laodikeia’ya özel bir önem verip Kibyra (Gölhisar-Horzum) Conventus’unun merkezi yaptılar. İmparator Caracalla zamanında kaliteli sikke basılan kentte, Laodikeia halkının da katkılarıyla kentte çok sayıda anıtsal yapı inşa edildi. MS. 60’ta meydana gelen çok büyük bir deprem kenti yerle bir etti.

Strabon’un bildirdiğine göre Leodikya, kuzguni siyah yününün yumuşaklığı ile ünlü bir tür koyun yetiştiriyordu. Bu hayvanlar sayesinde, antik dünyada fabrikasyon tekstil üretiminde de önemli bir yere sahip olan Laodikeia’da kentin ulaştığı zenginlik nedeniyle halkın refah düzeyi yüksekti.

Diocletian Fermanında geçen ve ‘Laodicean’ olarak adlandırılan bir tür kumaştan yapılan ‘Trimita’ isimli tunikler çok ünlüydü. Öyle ki kent ‘Trimitaria’ olarak anılıyordu.

Laodikeia Antik Kentinin yapıları

Laodikeia Antik Kenti’nin kuzeydoğu tarafında, Grek tiyatrosu tipinde, araziye uygun olarak Roma inşa tarzında yapılan Büyük Tiyatro, yaklaşık 20 bin kişilik kapasiteye sahip. Büyük tiyatronun 300 m kuzeybatısında yer alan Küçük Tiyatro ise yine aynı mimari detaylarla 15 bin kişiyi alabilecek büyüklükte.

Kentin güneybatısında, doğu-batı doğrultusunda uzanan MS. 79’a tarihlendirilen Stadyum ile Cimnazyum bulunuyor. Uzunluğu 350 m, genişliği 60 m olan Stadyumun, amfi tiyatro şeklinde, 24 oturma basamak sırası bulunuyor.

MS. II.yüzyılda yapılan Cimnazyum’un ise, Proconsul Gargilius Antioius tarafından inşa ettirilerek imparator Hadrianus ve eşi Sabina’ya ithaf edildiğine dair yazıt bulunuyor.

Kentin ana caddesi ile ara caddesi köşesinde yer alan Anıtsal Çeşme bir Roma dönemi yapısı. İki cepheli olarak yapılmış havuz ve nişleri bulunan çeşme Bizans zamanında onarım görmüş. Kentin güneybatısında, dikdörtgen planlı bir anıtsal yapı olan Meclis Binası, ana giriş doğu cephesinde, doğu-batı yönünde uzanıyor.

Antik Laodikeia kentinin sütunlu caddesinin doğu kesiminde, küçük tiyatro ile Nymphaeum arasında bulunan Zeus Tapınağı, kentin önemli kalıntılarından. Sütunlu caddenin güneyinde caddeye bitişik olarak inşa edilen Büyük Kilise’nin ise günümüze dek yalnızca taşıyıcı bölümlerinden bir kısmı ayakta kalmış.

Kenti pazartesi günleri hariç haftanın her günü 09.00- 17.00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz. Giriş ücreti 20 TL olan kentte Müze Kart geçerli.

Adres: Laodikya Antik Kenti Örenyeri Eskihisar Mahallesi Merkezefendi İlçesi Denizli, laodikeia.pau.edu.tr

Laodikeia Antik Kentine nasıl gidilir

Laodikeia Antik Kenti, Denizli’ye bağlı Eskihisar, Goncalı, Bozburun Köyleri sınırları içerisinde yer alıyor. Denizli-Pamukkale yolunu takip ederek 6 km gidip Korucuk Mahallesi’nden batıya ayrılan yola dönün. Yaklaşık 500 m daha devam ettiğinizde Laodikeia Antik Kenti Örenyerine ulaşabilirsiniz. Denizli Otogardan Pamukkale’ye giden minibüsler veya Korucuk minibüsleri ile de Laodikeia’ya ulaşım mümkün.

Pamukkale Travertenleri, Hierapolis Antik Kenti, Güney Şelalesi, Pamukkale Şarap Bağları Denizli’de gezilecek diğer önemli yerler arasında tavsiyelerim.