Ayvalık Mutfağı: En Güzel Ayvalık Yemekleri

Ayvalık, doğal güzellikleri, tarihi dokusu, mavi bayraklı plajları 22 adası ve mezeleriyle öne çıkan Cunda Adası‘yla kendine has özelliklerini korumayı başarmış, pek çok bakımdan ziyaret edilmeyi fazlasıyla hak eden cennet bir Balıkesir ilçesi. Mübadele döneminden önce ağırlıklı olarak Rum nüfusun yaşadığı Ayvalık mutfağında çok kültürlü yapının etkisi büyük.

Özellikle yemek kültürüyle öne çıkan, Kuzey Ege’nin incisi Ayvalık, eşsiz Ege mutfağının da öne çıkan bir temsilcisi. Bunda Türkiye’de üretilen en kaliteli zeytinyağının, taptaze ve çeşitli ürünleri ile balık bolluğunun, yetişen çok çeşitli yöresel otların, peynir çeşitlerinin, Türk ve Yunan kültürel etkileşiminin ve elbette usta ellerin payı var.

Ayvalık mutfağı, Ege yemek kültürünün yansımlarına sahip. Ayvalık mutfağı, deniz ürünleri, zeytinyağı ve yöresel otlarla yapılan yemeklerin yılın dört mevsimi tüketildiği; kahvaltıdan uyku öncesi atıştırmalıklara, misafir ağırlanan ana yemeklerden mezelere kadar ana maddesinin zeytinyağı olduğu bir kültür.

Ayvalık Mutfağı: Ayvalık Yemekleri, Mezeleri ve Tatlıları

1. Ahtapot Salatası

Ahtapot Salatası, Ayvalık’ın deniz kültürünün temsilcisi. Ahtapot yakalandıktan sonra temizleme işlemi yapılır. Kızarmaması ve beyaz kalması için dövülmeden haşlanır. 45 dakika su katılmadan şarapla pişirilir. Zeytinyağı, elma sirkesi ve bir miktar hardal ile sosu hazırlanır ancak kesinlikle limon eklenmez, zira sosa konan limon konursa salatanın tazeliğini ve raf ömrünü kısaltır.

2. Beğendili Sübye

Beğendili sübye, genellikle kalamarla karıştırılan bir deniz böceği türünden yapılıyor. Ayıklanan sübyelerin defne yaprağı ve şaraplı suda haşlanmasından sonra, kese gibi olan kısmına karides ve beğendi konmasıyla hazırlanıyor. Servis öncesinde ise yemeğin üzerine kaşar peyniri rendeleniyor.

3. Otlu Balık

Otlu balık, Ayvalık’ta daha çok meze olarak tüketilen bir lezzet. Kılçıkları temizlenip marine edilen balıklar, isteğe göre arapsaçı, biberiye veya nane, kekik ve adaçayı otu eklenerek, sirke, sarımsak ve zeytinyağıyla sofraya geliyor. Otlu balık, akşam yemeklerinde rakı eşliğinde tüketiliyor.

4. Ahtapot Sarma

Ahtapot sarma da deniz ürünleriyle arası iyi olanlar için tercih edilebilecek bir seçenek. Haşlanmış jumbo karides, ahtapot kafasının içine rulo halinde sarılıyor ve sonra kesilip kürdana batırılıyor. Limon, zeytinyağı ve az miktarda mayonez ile sosu hazırlandıktan sonra servis ediliyor.

5. Karides

Karides, Ayvalık yemek kültüründe Türkiye’nin diğer pek çok bölgesine göre farklı hazırlanan bir atıştırmalık. Karides söğüş olarak haşlanıp ayıklanıyor. Sosu için iki diş sarımsak, zeytinyağı ve limon kullanılıyor. Haşlanmış ve tercihen soğuk olarak servis ediliyor.

6. Sirkeli Sardalya

Sirkeli sardalya, Türkiye’de yalnızca Ayvalık’ta yiyebileceğiniz bir lezzet. Marine edilmiş sardalyalar, kapya biber, salatalık turşusu, soğan, sarımsak ve dereotu ile marine halinde soteleniyor. İki gün bekledikten sonra servise hazır hale geliyor. Soğuk olarak servis ediliyor.

7. Lakerda

Lakerda, Ege coğrafyasına Rumlardan miras kalan bir lezzet. Torik balığı ayıklandıktan sonra kalınlaşması için, üç gün ile bir hafta civarında buzda bekletiliyor. Salamuraya basılmasının ardından on gün sonra servise hazır hale geliyor. Yapımı el becerisi ve sabır gerektiğinden her mekanda aynı lezzeti yakalayamıyorsunuz.

8. Sardalya Sarma

Sardalya sarma, yapım tekniği olarak ahtapot sarmaya benziyor. Kılçıkları alınıp 3 gün marinede bekleten sardalyalar üçüncü günün sonunda isteğe göre içine salatalık turşusu, ahtapot, karides konularak rulo halinde sarılıyor. Üzerine maydanoz, dereotu ve zeytinyağı eklenerek soğuk olarak servis ediliyor.

9. Levrek Marin

Levrek marin, oldukça doyurucu bir meze. Levreklerin derisi ve kılçıkları alınıp 1 kilogram levreğe 200 gram tuz, 600 gram limon suyu ve 400 gram elma sirkesi ölçüsüyle marineye yatırılıyor. Üçüncü günün sonunda hazır olan levreğe zeytinyağı ve tane karabiber ile sos hazırlanarak servis ediliyor.

10. Taze Lorlu Acı Biber (Ham Çökelek)

Taze lorlu acı biber, Ege ve Akdeniz sahil şeridinde yer alan birçok restoranın menüsünde yer alan bir lezzet. Bazı mekanlarda ham çökelek olarak da servis edilen taze lorlu acı biber, Ayvalık loru, acı turşu biberi, taze veya kuru nane, zeytinyağı ile karıştırılarak servis ediliyor.

11. Deniz Fasulyesi

Deniz fasulyesi, Ege Bölgesinin birçok noktasında bulabileceğiniz geleneksel bir lezzet. Ayıklanarak bol suda haşlanan deniz fasulyelerinin sosu için, rende domates, sarımsak, sirke, nar ekşisi ve zeytinyağı karıştırılıyor. İstenirse sıcak ot olarak da yapılabilen deniz fasulyesinin güzel olmasının püf noktası ise, otun yeşil kalması için bol suda haşlanarak pişirilmesi.

12. Köz Patlıcan

Köz patlıcan, ülkemizin birçok yöresinde farklı teknikler ve tariflerle hazırlanıyor. Ayvalık’ta ise patlıcanlar közlendikten sonra beyaz kalması için hemen ayıklanıyor. Kararmış suyunun akması için ise 3 saat süzgeçte bekletilen patlıcanlar, sarımsak, sirke, zeytinyağı ve az miktarda hardal ile soslanarak servis ediliyor.

13. Patlıcan Ezme

Patlıcan ezme, daha çok kebap ve ızgara tipi servis veren mekanlarda bulunsa da Cunda Adasındaki ve Ayvalık’taki deniz ürünleri sunan restoranlarda da rakı mezesi olarak menüde yer alıyor. Közlenmiş patlıcan, süzme yoğurt ve sarımsak ile karıştırılıyor. Üzerine dereotu veya maydanoz ekleniyor. Patlıcan ezmenin püf noktası zeytinyağının masada servis edilmesi çünkü dolapta zeytinyağı ile bekleyen ezme patlıcan ekşiyor.

14. Kereviz Salatası

Kereviz salatası, Ege Bölgesinin klasik zeytinyağlılarından biri. Kerevizler ayıklanıp rendelenir ve kararmaması için limonlu suya konur, ardından sıkılarak ayrı bir yere alınır. Zeytinyağı, tuz otu, az miktarda sarımsak ve bir yumurta sarısı ile soslanarak karıştırılır ve servise hazır hale getirilir.

15. Kaya Koruğu

Kaya koruğu, Girit kökenli Rumların Ayvalık ve Ege’ye armağanı. Kaya koruğu toplanıp yıkandıktan sonra 2 fincan saf su, 3 fincan sirke ölçüsüyle bir bidona basılır ve bidon bir hafta boyunca belli aralıklarla sallanır. Semizotu gibi çiğ olarak da salatası yapılabilen kaya koruğu servis edilir.

16. Kabak Salatası

Kabak salatası, sebzelerle arası iyi olan ve yeni lezzetleri denemeye açık olan kişiler için mutlaka tadına bakılması gereken bir meze. Dolmalık kabak rendelenir ve salyasını akıtması için iki kez limonlu suyu değiştirilir. Biberiye, dereotu, zeytinyağı, limon ve kuru nane ile sosu hazırlanarak servis edilir.

17. Girit Biberi

Girit biberi, yapımı çok kolay ve çok lezzetli bir atıştırmalık. Küçük kırmızı biberlerin içerisinde sarımsaklı Ayvalık lor peyniri konularak hazırlanan biberin içeri lor peyniri ile dolduruluyor. İsteğe göre kızartılan ya da çiğ biberler servis edilen meze günün her saati yenilebilecek bir lezzet.

18. Enginar Salatası

Enginar salatası, Ege’nin en popüler zeytinyağlılarından biri. Taze enginar ayıklanıp ince ince kıyılarak limonlu suda bekletilir. Limon, zeytinyağı, tuz, hardal ve iki yemek kaşığı çiğ krema ile sosu hazırlanan enginarlar sosa ilave edilip servise hazır hale getirilir.

19. Deniz Börülcesi

Deniz börülcesi, rakı-balık sofralarının vazgeçilmez mezelerinden biri. Bol suda haşlanan deniz börülcesi ayıklanır. Üzerine domates, sirke, sarımsak ve zeytinyağlı sos yapılıp servis edilir. Her damak tadına hitap etmeyen deniz börülcesi deniz dibinden toplandığından genellikle makul seviyenin biraz üzerinde tuzlu oluyor.

20. İsli Midye

İsli midye, midye dolma ve midye tava sevenler için midye ile yapılan bambaşka bir denemeye değer lezzet. Midyeler haşlanır ve talaşta islenir. Üzerine dereotu ve zeytinyağı eklenerek servis edilir. Soğuk servis edilen isli midye rakı-balık masalarında deniz ürünlerinden hoşlananlar için olmazsa olmazlardan.

21. Girit ezmesi

Girit ezmesi, Ayvalık’ın Girit kökenli sakinlerinden günümüze ulaşmayı başaran en özgün lezzetlerden biri. Girit ezmesi, yedi çeşit rendelenmiş peynir, zeytinyağı, taze kekik ve kuru nane, yarım kilo çekilmiş bademli zeytin, 300-400 gram çekilmiş fındık ile karıştırılarak soğuk olarak servis ediliyor.

22. Fava

Fava, Orta Doğu’da humus ile birlikte en çok tanınan lezzetlerden biri. Ayvalık’ta genellikle sıcak servis edilen fava, halis zeytinyağının kokusuyla buluştuğunda tadına doyum olmayan bir mezeye dönüşüyor. İki kilogram favaya, 3 havuç, 1 baş soğan, 3 baş sarımsak, tuz zeytinyağı ve bir defne yaprağı eklenerek servis ediliyor.

23. Semizotu Ezmesi

Semizotu ezmesi, Ayvalık’ta sayısı 500’ü aşan ot tariflerinin en popülerlerinden biri. Semizotuna sarımsak ve süzme yoğurt eklenerek servis ediliyor. Kimi yerlerde semizotu haşlansa da asıl tarif yıkanmış taze semizotuyla yapılıyor.

24. Som Otu

Som otu, çok bilinen ve talep edilen bir meze değil. Daha çok Ayvalık ve çevresinde yaşayan yerel halk tarafından bilinen ve tüketilen som otu, susam tarlasında yetişiyor. Adını yetiştiği tarladan alan som otu haşlandıktan sonra sarımsak, zeytinyağı ve domatesli sosla servis ediliyor.

25. Közlenmiş Biber

Közlenmiş biber, daha çok Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine özgü bir atıştırmalık. Kırmızı közlenmiş biberler sarımsak, sirke ve zeytinyağı ile soslanarak soğuk olarak servis ediliyor. Biberlerin közlenme işlemi odun fırınında yapıldığından biberlerin kendine has bir aroması oluşuyor.

26. İstifno Otu

İstifno otu, İç Anadolu’da köpek üzümü olarak bilinen ve ıspanak gibi kavurması da yapılan bir ot çeşidi. Ayvalık’ta istifno otu haşlanarak domates ve zeytinyağı ile soğuk olarak servis ediliyor. Tadı kısmen ıspanağı andırıyor. İstifno otunu Cunda Adasındaki birkaç mekanda bulabilirsiniz.

27. Şakşuka

Şakşuka, ülkemizin dört bir yanında severek tüketilen bir aperitif. Patlıcan temiz yağda kızartılır. Ayrı bir tavada domates, sarımsak, iki adet kesme şeker (Domatesin ekşisini alması için), tuz, kekik ve karabiberle ayrıca yağ kullanılmadan pişirilir. Kızartılan patlıcanlarla sos birleştirildikten sonra soğuk olarak servis edilir.

28. Uskumru Füme

Uskumru füme, deniz ürünlerinden hoşlananlar için Ayvalık’a gelmişken kaçırılmaması gereken bir lezzet. Uskumrular ayıklanarak kiremitte pişirilir. Çıkarınca kurutulur, zeytinyağı ve dere otuyla soslanıp servis edilir. Hem soğuk hem de sıcak olarak servis edilen uskumru fümenin genellikle soğuk olanı tercih ediliyor.

29. Kabakçiçeği Dolması

Kabak çiçeği dolması yalnızca Ayvalık’ın değil tüm Ege kıyı şeridinin de en çok tüketilen lezzetleri arasında. İlhan ustaya göre meşhur Ayvalık Kabakçiçeği dolmasını püf noktası, kesinlikle göbeğini almamak. Gençliğinde eski patronuyla ters düşmek pahasına bu görüşünün arkasında duran İlhan Bey, bu yöntemle dolmanın lapa olmadığını ve pişerken patlamadığını söylüyor.

Bir diğer püf noktası da dolma içinin bol soğanlı hazırlanması. Yarım kilo pirince üç kilogram soğan, dereotu, taze nane maydanoz, bir tutam reyhan, yenibahar ve karabiberle su katılmadan 20 dakika pişen dolmaya iki kepçe zeytinyağı ekleniyor.

30. Papalina

Papalina, Ayvalık’a özgü balık türlerinden. İlk bakıldığında birçok kişinin hamsiyle karıştırdığı balık özgün bir tür. Sardalya yavrusu gibi isimlerle de bilinen papalina ayıklanmadan kızartılıyor. Temmuz ayından ekim ayına kadar sezonu olan balık birçok mekanda 5-6 tanesi yan yana şişe dizilerek servis ediliyor. Kış döneminde ise dondurulmuş üründen hazırlandığından yaz dönemi dışında yememenizi öneriyorum.

31. Ayvalık tostu

Ayvalık tostu, Ayvalık’ın ismini Türkiye’nin dört bir yanında duyuran en önemli markalardan biri. Ayvalık’ta otogardan sahil kesiminde bulunan kafelere kadar ilçenin dört bir yanında bulabileceğiniz lezzeti en iyi yapan yer ise Mesut Büfe. Ayvalık tostunun püf noktası kaşar peyniri yerine tulum peyniri kullanılması. Ayvalık tostunun içerisinde domates, sucuk, sosis ve tercihe göre salça sosu bulunuyor.

32. Lor tatlısı

Lor tatlısı, ülkemizin birçok yerinde yapılan bir lezzet olsa da bir kez de Ayvalık usulünü denemeniz şart. Lor peyniri hamur kıvamına getirilerek fırınlandıktan sonra kaynayan şerbet içerisinde kızartılarak hazırlanıyor. Genellikle yanında sakızlı dondurma ya da kaymakla birlikte servis ediliyor. Güler Pastanesi, Ayvalık’ta lor tatlısını en iyi yapan mekan.

33. Sakızlı dondurma

Sakızlı dondurma, damla sakızından yapılan, yaz aylarında ferahlatan bir lezzet. Orijinali Yunanistan’ın Sakız Adası‘na ait sakızlı dondurma Ayvalık’ın yanı sıra Çeşme ve Foça‘da da usulüne uygun yapılıyor. Ayvalık ve Cunda Adasındaki birçok dondurmacıda bulabileceğiniz sakızlı dondurmayı sakızlı kurabiye ile birlikte de deneyebilirsiniz.

Tüm bu görüntüleri ve videoyu Hop Cunda Restoran‘da çektim. Ayvalık mutfağını yakından tanıyıp Ayvalık mezelerini tadabileceğiniz Hop Cunda Restaurant’ın porsiyon fiyatları zeytinyağlılarda 10TL, deniz ürünlerinde ise 20 ile 30TL arasında değişiyor. Kaliteli hizmet ve lezzetli yemeklere canlı müzik de eşlik ediyor.