Bir Yeniçeri Köyü: Yeniçarohori, Ayvalık

Balıkesir‘in Ayvalık ilçesine 8 km uzaklıkta bulunan ve Yeniçarohori olarak anılan Küçükköy, 400’e yakın Rum evinin restore edilerek sanat atölyelerine dönüştürüldüğü, mobil uygulamalar ve aplikasyonlarla ilgilenenler için dijital inkübasyon merkezlerinin, kültür merkezinin, kent müzesinin kurulduğu, festivallerin düzenlendiği bir sanat ve tasarım köyü.

Kuzey Ege’nin en ünlü plajlarından Sarımsaklı Plajı‘nın bulunduğu sahil şeridinden 3 km kadar içeride yer alan Küçükköy, son yıllarda İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerden gelen yatırımcı ve sanatçıların girişimleriyle baştan aşağıya yenilenerek bölgenin çekim merkezine dönüştü.

Yeniçarohori, Küçükköy

Rengarenk sokakları, restore edilerek ayağa kaldırılan Rumlardan kalma taş evleri, konsept butik otelleri ve sanat atölyeleriyle Kuzey Ege’nin tasarım köyü Yeniçarohori, Balıkesir’in Ayvalık ilçesine bağlı bir yerleşim yeri. Resmi adı Küçükköy olan Yeniçarohori, uzun dönem Rumların yaşadığı, 1893 ve 1913 yıllarında Balkanlardan gelen Boşnakların yerleştirildiği çok kültürlü bir merkez.

Tarihi geçmişi 1462’ye uzanan, Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet’in devlete vergi vermeyi reddettiği Midilli Adası’nı fethetmesinin ardından adanın yeniden sorun yaşatmaması ve korsan saldırılarına karşı gözetleme amacıyla yeniçerileri yerleştirdiği Yeniçarohori, yeniçerilerin köyü anlamına geliyor.

1913’te Midilli ve Serez’den gelen göçmenlerin yerleştirildiği köy, uzun yıllar ağırlıklı olarak Rumların yaşadığı bir yerdi. 1924’te gerçekleşen Mübadele Anlaşmasıyla Rumların boşalttığı köyün yerlilerini 1900’lerin başında bölgeye yerleşen Boşnaklar oluşturuyor. Eski Rum evlerinin zaman içerisinde yenilenme ihtiyacı yaşaması ve köylülerin restorasyon masraflarını karşılayamaması üzerine Yeniçarohori’ye 1 km uzaklıktaki Sarımsaklı bölgesine taşınmasıyla köy, uzun süreli bir sessizliğe bürünmüş.

Son birkaç yılda köyün doğası, eski Rum evlerinin görkemi ve bölgenin temiz havasına ilgi duyan varlıklı kesimin birer ikişer satın aldığı Rum evlerinin ayağa kaldırılmasıyla bambaşka bir görünüme kavuşan Yeniçarohori, restore edilen eski Rum evlerinde açılan sanat atölyeleri ile sanatçıların buluşma noktasına dönüştü. Kuzey Ege’nin Alaçatısı olarak da anılmaya başlayan köydeki hareketlilik köyde yeri olan ancak köye uğramayanların bile köye dönüşünü sağlamış.

Küçükköy’de Rum mimarisinin hakim olduğu 400’e yakın taş ev, 3 kilise ve 3 manastır bulunuyor. Mimari kimlikleri bozulmadan yenilenen yapılar müze, galeri ve ilham veren sanat atölyeleri olarak ziyaretçilerini bekliyor. Yeniçarahori’nin en büyük hedefi ise Akıllı Köy‘e dönüşmek.

Sanat ile iç içe, sürdürülebilir turizm ilkelerinin uygulandığı, enerjisini kendi üreten, motorlu taşıtların girmediği, köy içerisindeki ulaşımın elektrikli araçlarla sağlandığı Akıllı Köy2de bilim, teknoloji, sanat ve matematik eğitimlerinin verilmesi amaçlanıyor.

Yeniçarohori Gezilecek Yerler

1. Küçükköy Göç Müzesi

Küçükköy Göç Müzesi, geçmişte Ayiu Athanasiu Kilisesi olan ve günümüzde Küçükköy Camii olarak kullanılan ibadethanenin bahçesindeki manastır binasında yer alıyor. Küçükköy’ün belde belediyesinin henüz kapatılmadığı 2013’te dönemin belde belediyesi tarafından açılan müzede köyde yaşayan insanlardan toplanan gündelik hayata ait obje ve eşyalar sergileniyor. Mübadele dönemini anlatan fotoğraf ve görsellerin de yer aldığı müze, haftanın 7 günü 09.00-17.00 saatleri arasında ücretsiz ziyaret edilebiliyor.

2. Küçükköy Camii

Küçükköy Camii, Mübadele öncesinde Küçükköy ve Sarımsaklı çevresinde yaşayan Rumların inşa ettiği 3 manastır ve 3 kiliseden günümüze en sağlam ulaşanı. 1800’lü yıllarda Aya Athanasiu Kilisesi adıyla inşa edilen yapı, Rumların Mübadele sürecinde köyden ayrılmalarının ardından camiye dönüştürülmüş. Açık ve sade planlı yapı iç mekanındaki renkli kabartma süslemeleriyle dikkat çekici. İbadet saatleri dışında ücret ödemeden ziyaret edebilirsiniz.

3. Kıraarthane

Köy meydanın 2017’de açılan Kıraarthane, Küçükköy’ün Akıllı Köy hedefine ulaşmasında mihenk taşı görevi görüyor. Köy çocuklarını dijital sanat ile tanıştırarak, köyde söyleşi ve seminerler düzenleyerek çocukların kendi oyunlarını tasarlamalarına imkan sağlamaya çalışan Kıraarthane, Girişimci Simay Dinç’in imzasını taşıyor.

4. Barkhan Müze / Galeri

Barkhan Müze / Galeri, Sanatçı Okan Karadağ’ın antik sanat üslubunda kilden ve bronzdan yaptığı takılar, objeler ve heykellerini sergilediği, aynı zamanda da mozaik tasarım atölyesi başta olmak farklı atölyeleri gerçekleştirdiği müze galeri. Sanatçı günün büyük bölümünü müzede geçiriyor ve çalışmalarını sürdürüyor. Herhangi bir giriş ücretinin olmadığı müze galeriyi haftanın 7 günü 10.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz.

5. Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi

Ayvalık Belediyesi Halil Başyazgan Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi, 2016 yılında hizmete açıldı. Yenilikçi tasarım anlayışı ile üçgen bir formatta tasarlanan kültür merkezi 250 kişi kapasiteli çok amaçlı salona sahip. Küçükköy halkının düğün, toplantı, seminer ve etkinlik gibi ihtiyaçlarına yanıt veren kültür merkezi tasarımı ile görülmeye değer.

6. Artura Gallery

Yeniçarohori’de dönüşüm ateşini yakan ilk isimlerden biri olan Sanatçı Uğur Çalışkan’ın sahibi olduğu Artura Gallery, Çalışkan’ın Yeniçeriler ve denizcilerden esinlenerek ürettiği çeşitli obje ve takılar, Helenistik dönemi sembolize eden sandaletler, Karesi Beyliği’nden esinlendiği kemer gibi aksesuarları sergileyip sattığı tasarım merkezi.

7. Atelier Sanat Merkezi

İstanbul’daki yaşamını geride bırakıp Yeniçarohori’ye yerleşen sanatçılardan Suna Tüfekçioğlu’nun hem evi hem atölyesi hem de sanat galerisi olarak kullandığı Atelier Sanat Merkezi‘nin tasarımının tamamı Tüfekçioğlu’na ait. Galerinin duvarları Tüfekçioğlu’nun imza attığı yağlı boya tablolar ve sanat eserleri ile süslü. Yaz-kış galeride yaşayan Tüfekçioğlu, galerisini geçici sergilere de açıyor.

8. Kabbak Evi

Kabbak Evi, Yeniçarohori’nin yenilikçi anlayışını yansıtan mekanlardan biri. Su kabaklarından yapılan çeşitli objelerin yer aldığı Kabbak Evi’nde en popüler tasarım ise su kabaklarından yapılan gece lambaları ve dekoratif lambalar. Dükkanda su kabağından yapılmış onlarca farklı obje satılıyor.

9. Kadınlar Sokağı

Yeniçarohori’de yaşayan köylü kadınların el emeği ürünlerini sergileyip sattığı Kadınlar Pazarı, köyün en renkli ve doğal köşesi. Ev yapımı salça, tarhana, Boşnak turşusu (soka), börek, tatlı, organik üretim meyve sebze ve hediyelik eşyaların satıldığı Kadınlar Sokağı’nda yalnızca köylü kadınların tezgah açmasına izin veriliyor.

10. Sarımsaklı Plajları

Yeniçarohori, Sarımsaklı Plajı‘nın uzandığı bölgeye yalnızca 10 dakika mesafede. Birbirinden güzel 22 plajın yer aldığı ve toplamda uzunluğu 25 kilometreyi bulan Sarımsaklı Plajları, ince taneli kumsalı, sığ ve masmavi deniz suyu ile özellikle çocuklu ailelerin tercihi. Plajların çevresinde çok sayıda restoran, kafe, butik otel bulunuyor.

11. Kozak Yaylası

İzmir’in Bergama ilçesi ile Balıkesir’in Ayvalık ilçesi sınırlarında yer alan Kozak Yaylası, dünyanın en önemli çam fıstığı üretim merkezlerinden. Yemyeşil bir denizi andıran fıstık çamı ağaçlarıyla bezeli yaylada 15’ten fazla köyde çam fıstığı üretimi yapılıyor. Doğa yürüyüşü, bisiklet, paintball gibi aktivitelerin yapıldığı Kozak Yaylası’nda yer alan köylerde mola verip bir şeyler içebilir, meşhur fıstık helvasının tadına bakabilirsiniz.

Yeniçarohori nerede

ⓘ Ayvalık gezinizde, sıklıkla kullandığım, uygun fiyata oda/ev kiralayabileceğiniz Airbnb‘yi deneyin. Burayı tıklayarak Airbnb’ye kaydolunca 160TL kazanırsınız. Otel rezervasyonu için ise Booking her zaman ilk tavsiyem. Buraya tıklayarak rezervasyon yapabilirsiniz ✔️

Yeniçarohori’ye nasıl gidilir

Ayvalık ilçe merkezine 8 km mesafedeki bir ovaya kurulu olan Yeniçarohori‘ye uçakla ulaşım, Balıkesir’in batısındaki Edremit’te yer alan Balıkesir Edremit Koca Seyit Havalimanı’ndan sağlanıyor. Ayvalık Otogarından Küçükköy’e düzenli dolmuş seferleri yapılıyor. Yaz döneminde 20 dakikada bir gerçekleştirilen seferler kış döneminde 45 dakikaya düşüyor.

Ayvalık’ın güneyinde yer alan Küçükköy’e eğer İstanbul istikameti üzerinden geliyorsanız Tekirdağ-Çanakkale üzerinden ilerleyen yolu kullanabilir, aynı zamanda İDO’ya ait arabalı feribotlarla Yenikapı’dan Bandırma tarafına geçerek karayolu üzerinden de devam edebilirsiniz. Ayvalık ilçe merkezinden 8 km daha devam ederek Küçükköy’e ulaşabilirsiniz. Ankara’dan geliyorsanız, Eskişehir-Bursa-Balıkesir-Ayvalık yol güzergahını izleyerek Küçükköy’e ulaşabilirsiniz.

İzmir yönünden araçla gelenler ise Çiğli, Menemen, Aliağa, Bergama, Dikili güzergahını takip ederek Altınova’dan sonra Küçükköy tabelasından sola dönerek köye ulaşabilirler. Türkiye’nin pek çok şehrinden direkt otobüs seferlerinin bulunduğu Ayvalık merkeze geldikten sonra, özel aracınızla veya taksi ile ulaşabileceğiniz Küçükköy’e, gece geç saatlere kadar çalışan minibüslerle de ulaşım mümkün.