Bir Yeniçeri Köyü: Yeniçarohori, Ayvalık

Yeniçarohori olarak anılan Küçükköy, 400’e yakın Rum evinin restore edilerek sanat atölyelerine dönüştürüldüğü, mobil uygulamalar ve aplikasyonlarla ilgilenenler için dijital inkübasyon merkezlerinin, kültür merkezinin, kent müzesinin kurulduğu, festivallerin düzenlendiği bir sanat ve tasarım köyü. Balıkesir‘in Ayvalık ilçesine 8 km uzaklıkta bulunan köyü ziyaret etmenizi öneririm.

Kuzey Ege’nin en ünlü plajlarından Sarımsaklı Plajı’nın bulunduğu sahil şeridinden 3 km kadar içeride yer alan Küçükköy, son yıllarda İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerden gelen yatırımcı ve sanatçıların girişimleriyle baştan aşağıya yenilenerek bölgenin çekim merkezine dönüştü.

YENİÇAROHORİ NEREDE
Yeniçarohori, Balıkesir’in Ayvalık ilçesine bağlı bir mahalle. Ayvalık ilçe merkezine 8 km uzaklıkta yer alan Yeniçarohori, ünlü Sarımsaklı Plajı’nın bulunduğu sahil şeridinin 3 km kadar içerisinde geniş bir ovada konumlanıyor.

Yeniçarohori, Küçükköy

Ayvalık’a bağlı Küçükköy (Yeniçarohori) Mahallesi, 2014 yılında çıkarılan Büyükşehir Yasasından önce Ayvalık’a bağlı ancak kendi belediye yönetimi olan bir beldeydi. Büyükşehir Yasasının ardından Ayvalık’a bağlı bir mahalleye dönüştürülen Yeniçarohori’nin tarihi geçmişi 1462’ye, Fatih Sultan Mehmet Dönemine uzanıyor.

Osmanlı İmparatorluğuna vergi vermeyi reddeden Midilli adasındaki sorunu çözmek için Fatih Sultan Mehmet tarafından 200 gemiden oluşan donanmayla Midilli’ye giden ve adayı fetheden Mahmut Paşa, 1462’de yaşanan fethin hemen ardından korsan tehlikesi ve olumsuz durumlara önlem alabilmek için Midilli’yi Batı Anadolu kıyılarından en iyi gören güvenli bölge Küçükköy’e yeniçerileri yerleştirmiş.

‘Yeniçerilerin köyü’ söyleyişi yıllar içerisinde köyde yaşayan Rumlar tarafından Yeniçarohori’ye dönüşmüş. 1893’te Karadağ’dan gelen Boşnakların yerleştirildiği köy, Mübadele Anlaşması’nın ardından Midilli ve Serez’den gelen Türklere de kapılarını açmış.

Son yıllarda ardı ardına restore edilen eski Rum evleri ve Yeniçarohori’ye yerleşen tasarımcı ve sanatçıların açtıkları atölyeler ile köy bir anda Kuzeyin Alaçatısı olarak anılmaya başladı. Köyün şirin sokakları renkli kafeler, çalışma ofisleri, sanat galerileri ve atölyelerle cıvıl cıvıl. Butik otellerin de açılmasıyla köyde konaklama sıkıntısı da bulunmuyor.

Rengarenk sokakları, restore edilerek ayağa kaldırılan Rumlardan kalma taş evleri, konsept butik otelleri ve sanat atölyeleriyle Kuzey Ege’nin tasarım köyü Yeniçarohori, uzun dönem Rumların yaşadığı, 1893 ve 1913 yıllarında, Midilli ve Serez’den gelen göçmenlerin yerleştirildiği köy, çok kültürlü bir belde.

Köyün yerlilerinib çoğunu Boşnaklar oluşturuyor. Eski Rum evlerinin zaman içerisinde yenilenme ihtiyacı yaşaması ve köylülerin restorasyon masraflarını karşılayamaması üzerine Yeniçarohori’ye 1 km uzaklıktaki Sarımsaklı bölgesine taşınmasıyla köy, uzun süreli bir sessizliğe bürünmüş.

YENİÇAROHORİ’YE NASIL GİDİLİR
Ayvalık ilçe merkezine 8 km mesafedeki bir ovaya kurulu olan Yeniçarohori’ye uçakla ulaşım, Balıkesir’in batısındaki Edremit’te yer alan Balıkesir Edremit Koca Seyit Havalimanından sağlanıyor. Yaz döneminde haftanın 7 günü İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanından ve Ankara Esenboğa Havalimanı’ndan direkt uçuş seferlerinin düzenlendiği havalimanından diğer illere de aktarmalı uçuşlar bulunuyor.

Ayvalık’a ise 40 km mesafede yer alan Balıkesir Edremit Koca Seyit Havalimanı’ndan Ayvalık araçları ile ilçe merkezine geldiğinizde, buraya 8 km’lik mesafede yer alan köye ulaşım oldukça kolay. Ayvalık Otogarı’ndan Küçükköy’e düzenli dolmuş seferleri yapılıyor. Yaz döneminde 20 dakikada bir gerçekleştirilen seferler kış döneminde 45 dakikaya düşüyor.

İzmir Adnan Menderes Havalimanı’dan, İzmir-Aliağa-Dikili-Küçükköy güzergahından beldeye ulaşabilirsiniz. Ayvalık’ın güneyinde yer alan Küçükköy’e eğer İstanbul istikameti üzerinden geliyorsanız Tekirdağ-Çanakkale üzerinden ilerleyen yolu kullanabilir, aynı zamanda İDO’ya ait arabalı feribotlarla Yenikapı’dan Bandırma tarafına geçerek karayolu üzerinden de devam edebilirsiniz. Ayvalık ilçe merkezinden 8 km daha devam ederek Küçükköy’e ulaşabilirsiniz.

Ankara’dan geliyorsanız, Eskişehir-Bursa-Balıkesir-Ayvalık yol güzergahını izleyerek Küçükköy’e ulaşabilirsiniz. İzmir yönünden araçla gelenler ise Çiğli, Menemen, Aliağa, Bergama, Dikili güzergahını takip ederek Altınova’dan sonra Küçükköy tabelasından sola dönerek köye ulaşabilirler. Ayvalık’tan Küçükköy’e, gece geç saatlere kadar çalışan minibüslerle ulaşım sağlayabilirsiniz.

Son birkaç yılda köyün doğası, eski Rum evlerinin görkemi ve bölgenin temiz havasına ilgi duyan varlıklı kesimin birer ikişer satın aldığı Rum evlerinin ayağa kaldırılmasıyla bambaşka bir görünüme kavuşan Yeniçarohori, restore edilen eski Rum evlerinde açılan sanat atölyeleri ile sanatçıların buluşma noktasına dönüştü. Kuzey Ege’nin Alaçatısı olarak da anılmaya başlayan köydeki hareketlilik köyde yeri olan ancak köye uğramayanların bile köye dönüşünü sağlamış.

Küçükköy’de Rum mimarisinin hakim olduğu 400’e yakın taş ev, 3 kilise ve 3 manastır bulunuyor. Mimari kimlikleri bozulmadan yenilenen yapılar müze, galeri ve ilham veren sanat atölyeleri olarak ziyaretçilerini bekliyor. Yeniçarahori’nin en büyük hedefi ise Akıllı Köy‘e dönüşmek.

Sanat ile iç içe, sürdürülebilir turizm ilkelerinin uygulandığı, enerjisini kendi üreten, motorlu taşıtların girmediği, köy içerisindeki ulaşımın elektrikli araçlarla sağlandığı Akıllı Köy2de bilim, teknoloji, sanat ve matematik eğitimlerinin verilmesi amaçlanıyor.

Yeniçarohori Gezilecek Yerler 📌

Bir mübadil köyü olan Yeniçarohori‘nin dokusu ve atmosferi eski Rum evlerinin etkisi altında. Rumlardan kalma 3 kilise ve 3 manastır bulunuyor. Bunlardan günümüzde cami olarak hizmet veren Aya Athanasiu Kilisesi ise halen aktif şekilde kullanılıyor. Caminin bahçesindeki manastır ise Göç Müzesi olarak köyün tarihi belleğine hizmet veriyor. Köy meydanında ise mola verebileceğiniz çok sayıda kahvehane var.

Suna Tüfekçibaşı ve Uğur Çalışkan gibi köye ilk yerleşen sanatçıların atölyelerine de mutlaka uğrayın. Köyün en güzel kafelerinden Zet Cafe, enfes Boşnak böreği ile tanınıyor. Köy merkezindeki turunuzu tamamladıktan sonra Sarımsaklı Plajı olarak anılan ve içerisinde birbirinden güzel 22 plajın yer aldığı bölgeye de geçebilirsiniz.

1. Küçükköy Göç Müzesi

Küçükköy Göç Müzesi, geçmişte Ayiu Athanasiu Kilisesi olan ve günümüzde Küçükköy Camii olarak kullanılan ibadethanenin bahçesindeki manastır binasında yer alıyor. Küçükköy’ün belde belediyesinin henüz kapatılmadığı 2013’te dönemin belde belediyesi tarafından açılan müzede köyde yaşayan insanlardan toplanan gündelik hayata ait obje ve eşyalar sergileniyor. Mübadele dönemini anlatan fotoğraf ve görsellerin de yer aldığı müze, haftanın 7 günü 09.00-17.00 saatleri arasında ücretsiz ziyaret edilebiliyor.

2. Küçükköy Camii

Küçükköy Camii, Mübadele öncesinde Küçükköy ve Sarımsaklı çevresinde yaşayan Rumların inşa ettiği 3 manastır ve 3 kiliseden günümüze en sağlam ulaşanı. 1800’lü yıllarda Aya Athanasiu Kilisesi adıyla inşa edilen yapı, Rumların Mübadele sürecinde köyden ayrılmalarının ardından camiye dönüştürülmüş. Açık ve sade planlı yapı iç mekanındaki renkli kabartma süslemeleriyle dikkat çekici. İbadet saatleri dışında ücret ödemeden ziyaret edebilirsiniz.

3. Kıraarthane

Köy meydanın 2017’de açılan Kıraarthane, Küçükköy’ün Akıllı Köy hedefine ulaşmasında mihenk taşı görevi görüyor. Köy çocuklarını dijital sanat ile tanıştırarak, köyde söyleşi ve seminerler düzenleyerek çocukların kendi oyunlarını tasarlamalarına imkan sağlamaya çalışan Kıraarthane, Girişimci Simay Dinç’in imzasını taşıyor.

4. Barkhan Müze / Galeri

Barkhan Müze / Galeri, Sanatçı Okan Karadağ’ın antik sanat üslubunda kilden ve bronzdan yaptığı takılar, objeler ve heykellerini sergilediği, aynı zamanda da mozaik tasarım atölyesi başta olmak farklı atölyeleri gerçekleştirdiği müze galeri. Sanatçı günün büyük bölümünü müzede geçiriyor ve çalışmalarını sürdürüyor. Herhangi bir giriş ücretinin olmadığı müze galeriyi haftanın 7 günü 10.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edebilirsiniz.

5. Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi

Ayvalık Belediyesi Halil Başyazgan Küçükköy Cumhuriyet Kültür Merkezi, 2016 yılında hizmete açıldı. Yenilikçi tasarım anlayışı ile üçgen bir formatta tasarlanan kültür merkezi 250 kişi kapasiteli çok amaçlı salona sahip. Küçükköy halkının düğün, toplantı, seminer ve etkinlik gibi ihtiyaçlarına yanıt veren kültür merkezi tasarımı ile görülmeye değer.

6. Artura Gallery

Yeniçarohori’de dönüşüm ateşini yakan ilk isimlerden biri olan Sanatçı Uğur Çalışkan’ın sahibi olduğu Artura Gallery, Çalışkan’ın Yeniçeriler ve denizcilerden esinlenerek ürettiği çeşitli obje ve takılar, Helenistik dönemi sembolize eden sandaletler, Karesi Beyliği’nden esinlendiği kemer gibi aksesuarları sergileyip sattığı tasarım merkezi.

7. Atelier Sanat Merkezi

İstanbul’daki yaşamını geride bırakıp Yeniçarohori’ye yerleşen sanatçılardan Suna Tüfekçioğlu’nun hem evi hem atölyesi hem de sanat galerisi olarak kullandığı Atelier Sanat Merkezi‘nin tasarımının tamamı Tüfekçioğlu’na ait. Galerinin duvarları Tüfekçioğlu’nun imza attığı yağlı boya tablolar ve sanat eserleri ile süslü. Yaz-kış galeride yaşayan Tüfekçioğlu, galerisini geçici sergilere de açıyor.

8. Kabbak Evi

Kabbak Evi, Yeniçarohori’nin yenilikçi anlayışını yansıtan mekanlardan biri. Su kabaklarından yapılan çeşitli objelerin yer aldığı Kabbak Evi’nde en popüler tasarım ise su kabaklarından yapılan gece lambaları ve dekoratif lambalar. Dükkanda su kabağından yapılmış onlarca farklı obje satılıyor.

9. Kadınlar Sokağı

Yeniçarohori’de yaşayan köylü kadınların el emeği ürünlerini sergileyip sattığı Kadınlar Pazarı, köyün en renkli ve doğal köşesi. Ev yapımı salça, tarhana, Boşnak turşusu (soka), börek, tatlı, organik üretim meyve sebze ve hediyelik eşyaların satıldığı Kadınlar Sokağı’nda yalnızca köylü kadınların tezgah açmasına izin veriliyor.

10. Sarımsaklı Plajları

Yeniçarohori, Sarımsaklı Plajı‘nın uzandığı bölgeye yalnızca 10 dakika mesafede. Birbirinden güzel 22 plajın yer aldığı ve toplamda uzunluğu 25 kilometreyi bulan Sarımsaklı Plajları, ince taneli kumsalı, sığ ve masmavi deniz suyu ile özellikle çocuklu ailelerin tercihi. Plajların çevresinde çok sayıda restoran, kafe, butik otel bulunuyor.

11. Kozak Yaylası

İzmir’in Bergama ilçesi ile Balıkesir’in Ayvalık ilçesi sınırlarında yer alan Kozak Yaylası, dünyanın en önemli çam fıstığı üretim merkezlerinden. Yemyeşil bir denizi andıran fıstık çamı ağaçlarıyla bezeli yaylada 15’ten fazla köyde çam fıstığı üretimi yapılıyor. Doğa yürüyüşü, bisiklet, paintball gibi aktivitelerin yapıldığı Kozak Yaylası’nda yer alan köylerde mola verip bir şeyler içebilir, meşhur fıstık helvasının tadına bakabilirsiniz.