Körfezin Yükselen Ülkesi: Katar

Körfez ülkelerinden Katar, son yıllarda ismini sıklıkla duymaya başladığımız ülkelerinden biri. Küçük bir Körfez emirliği olmasına rağmen, çok zengin gaz ve petrol rezervleri sayesinde bu zenginliğini artırmaya hızla devam ederek modern ve liberal bir Arap ülkesi haline gelen Katar, rakamlara bakılırsa kişi başına düşen geliriyle dünyanın en zengin ülkesi konumunda.

Parıldayan gökdelenlerine, gösterişli otellerine ve lüks alışveriş merkezlerine baktığımızda Katar’ın 1950’lerin ortalarında Körfez ülkelerinin içinde en fakiri olduğuna inanmak zor. Tarihinin büyük bölümünde Katar, göçebe balıkçı aşiretlerin yaşadığı fakir bir bölgeydi. Uzun yıllardır Al Tani ailesi tarafından yönetilen ve 1871-1916 arasında Osmanlı İmparatorluğu içinde yer alan Katar’ın hikayesi Britanya İmparatorluğu’nun garantörlüğüyle Osmanlı’dan ayrılmasıyla başlıyor.

Bin Halife Al Tani, 1972’de yönetime el koyarak ülkenin bağımsızlığını ilan ediyor ve 1974’te tüm petrol çıkarma ve işletme kontrolünü ele geçirerek, Katar’ın refaha giden yolculuğunda ilk adımını atmasını sağlıyor. Onlarca yıl petrol zengini komşularının gerisinde kalan Katar’ın kaderi 1980’lerde denizlerdeki gaz rezervlerinin işletilmeye başlanmasıyla hızla değişiyor.

📍Katar Gezi Rehberi
📍Doha Gezilecek Yerler

Daha güçlü komşularını öfkelendirmeme ve uluslararası sorunlara bulaşmama prensibine yönelik politikalar yürüten Halife Al Tani, oğlu Hamad Bin Halife Al Tani tarafından kansız bir darbeyle devrildiği 1995’ten sonra Katar sınırları dışında etkili bir güce dönüşmeye başlıyor.

Küçük Körfez ülkesinin “yeniden doğmasını” sağlayan Şeyh Hamad, 2030 Katar Ulusal Vizyonu adı verdiği, köklü bir değişim ve gelişim programını adım adım hayata geçiriyor.

Çölde kurulan ve doğal su kaynağı olmadığı için kendisini dünyada ki “en hakiki çöl ülkesi” olarak tanımlayan Katar’ın yeniden inşası, doğalgazdan gelen gelirlerle sağlanıyor.

Görkemli gökdelenler, göz kamaştırıcı AVM’ler, çorak topraklarda yükselen palmiye ağaçları ve yemyeşil alanlar, benzerini dünyanın başka coğrafyasında nadiren görebileceğiniz lüks arabalar ve dahası…

Şeyh Hamad’ın döneminde Katar hem bölgede hem de dünyada etkin bir oyuncu haline geliyor. El Hamad’ın 1996’da kurduğu 24 saat haber yayını yapan El Cezire televizyonunun da Katar’ın dünyadaki imajına etkisi büyük oldu.

2013’te iktidarı yeni nesillere emanet etmek gerektiğini belirterek idareyi oğlu Şeyh Tamim Bin Hamad Al Tani’ye devrederek tam bir liderlik örneği sergiliyor. Körfez ülkelerindeki ‘ölene kadar tahtta kalma’ geleneğini de böylece bozan ilk ülke Katar oluyor.

Arap dünyasının en genç lideri olan Tamim Bin Hamad Al Tani, aynı zamanda Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Jong-il’den sonra dünyanın da en genç liderlerin biri.

Bugün Katar’ın gaz rezervi 25 trilyon metreküpten fazla ve dünyada gaz ihracatçısı olarak da dünya lideri. Kişi başına düşen milli gelir yaklaşık 150 bin dolar ve bu onları dünyanın en zengin milleti yapıyor. En zengin ülkeler listesinde Katar’ı Lüksemburg, Norveç, Singapur, Bruney Sultanlığı, ABD takip ediyor.

İnanılmaz zenginlikteki petrol yataklarından gelen varlığın birçoğunun şimdilerde nasıl harcandığını tahmin etmek çok da zor değil. Kamuoyuna açık bir bütçesi olmayan ülkede, yaratıcı isimler iş yaparken adeta sadece kendi hayal güçleriyle sınırlı.

Katar’ın en kalabalık şehri ve başkenti Doha, avangart mimarisi, nefis şehir peyzajı ve gösterişli gökdelenleriyle sürekli gelişiyor ve bugün Emirliklerdeki komşularının içerisinde en çok fazla turisti çekiyor. Kozmopolit bir merkez haline gelen Katar’da 2 milyonluk nüfusunun yarısı Doha’da yaşıyor.

Katar’ın yerli nüfusu yabancılara 8 kişi de bir kişi oranıyla çok daha düşük. Nüfusun ancak 300 bini Katarlı, geri kalanı Hindistan, Filipinler, Nepal, Pakistan, Fas, Mısır, Lübnan, Filistin gibi ülkelerden çalışmak için getirilen yabancılardan oluşuyor.

Katar’da hükümet vatandaşlarına onlarca yıldır ücretsiz arazi, elektrik ve su hizmeti sunuyor. Katarlılar, kamu görevlerinde cömert devlet yardımları, büyük emeklilik hakları ve yüksek maaşlar alıyor. Katarlılar büyük haklara sahip ve birçoğunun çok iyi bir hayatı var.

Zenginleşmeyle birlikte, etkin bir tüketim kültürüne sahip Katarlılar, bugün dünyanın en lüks mağazalarından alışveriş yapıyor, otellerini ve restoranlarını kullanıyor; dünyanın en pahalı otomobilleri Doha sokaklarında dolaşıyor.

Zenginlik sadece gösterişten ibaret değil. Yatırımlara olduğu kadara sanata ve eğitime de değer veriyorlar. Nüfusunun %60’ı 30 yaşının altında olan ülkede gençler dünyanın en iyi okullarında okuyor ve çoğu birden çok yabancı dil öğrenerek büyüyor. En büyük hedefleri, genç nüfus için daha kaliteli bir gelecek inşa etmek.

Petrol ve özellikle doğal gaz zengini ülkenin 200 yıl yetecek kadar gazı var, ancak Katar ilerisi için çoktan harekete geçmiş durumda. Ülke 20 milyon dolarlık bir yatırımla güneş enerjisi alanına da adım attı.

Kurulacak güneş enerjisi tesisi toplamda 1 milyar dolara mal olacağı söyleniyor. Ayrıca dünyanın yaratıcı insanları ile çalışmak, yatırımcıları ülkelerine çekmek ve turizm rotalarında yer almak için sanatı öne çıkartıyorlar.

Kültüre yatırım yapmak artık bir tercih değil, bir gereklilik vizyonuyla eğitim, sanat ve kültür hedeflerini bir arada çok çeşitli projelerle geliştirip hayata geçiriyorlar. Georgetown, Northwestern, Teksas gibi dünyanın prestijli üniversitelerinin kampüslerinin bulunduğu tam bir eğitim ülkesi Katar.

Şeyh Hamad’ın eşinin direktörlüğünü yaptığı Qatar Foundation tarafından oluşturulan Education City, önemli üniversitelerinin kampüslerini bünyesinde bulunduruyor.

Katar son on yıl içinde dünyanın en önemli sanat alıcılarından birinin merkezi oldu. Ülkenin muazzam servetlerinin bir kısmını göz alıcı müzelerin yaratılmasına ve iddialı sanat eserlerinin ülkeye kazandırılmasına harcıyorlar. Bölgenin özünü, yaratıcılığını ve mirasını yansıtan sanat eserleri, uzun bir süredir Katarlılar tarafından koleksiyonlara katılıyor.

Dünyaca ünlü mimarların tasarladığı göz alıcı binalar bugün çok iddialı koleksiyonları ağırlıyor. Doha’nın sembol binası İslam Sanatları Müzesi ve Mathaf Modern Sanatlar Müzesi bunlardan bazılarına şahit olabileceğiniz yerler.

Katar’ın, Ortadoğu’nun kültür, sanat ve eğitim merkezi yapma hedefiyle hareket eden yöneticiler, dünyanın ünlü müzeleriyle rekabet edebilecek iddialı müzeler ve sanat kurumlarıyla birlikte hem çekim alanı oluşturmak hem de kendi genç nüfusunu dönüştürmek istiyor. Esas hedef kendi sanatçılarını yetiştirmek, yaratıcı ve üretken bir nüfusa sahip olmak.

Güçlü ve sürdürülebilir bir kültürel yapı için büyük emek harcayan ülke, yerel sanatçıların uluslararası bir kariyer yapmaları için girişimlerde bulunuyor. Bunun için Doha’nın tarihi merkezi Souq Waqif yakınlarındaki Eki İtfaiye Binası, sanat atılımının topluma dönük en önemli hamlesi olarak yeniden tasarlanıyor.

Katar Emiresi Şeyha Moza Bint Nasser Al-Missned tarafından 2007’de kurulan, Katar Filarmoni Orkestrası birçok klasik müzik konseri düzenleniyor. Bünyesinde 30 ülkeden 101 müzisyeni barındıran orkestra, bugüne kadar birçok yabancı şef ve solisti konuk ediyor.

Batı dünyasında etkili olmak ile İslam dünyasındaki saygınlığı korumak çizgisinde dikkatlice yürüyen Katar, bölgesinin en ılımlı rejimlerinden birine sahip. Komşusu Suudi Arabistan’ın aksine kadınlar araba kullanabiliyor ve Müslüman olmayanlar alkol satın alabiliyor. Kamusal alanlarda kadın ve erkeğin el ele tutuşması sorun oluşturmuyor. Kadınlar seçme ve seçilme hakkına sahip.

Katar, 2022 Dünya Kupası’na da ev sahipliği yapacak. Dünya Kupası için yeni yollar, yeni bir havalimanı, hastaneler, demiryolları, limanlar yapılıyor. Ülke bu modernleştirme projeleri 2022 yılında kadar 200 milyar dolardan fazla harcayacak.

Bazı stat tribünlerinin bir kısmı, sökülüp takılabilecek dizaynda yapılacak olması nedeniyle Dünya Kupası sonrasında gelişmekte olan ülkelere gönderilerek stat inşasında kullanılabilecek. Güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren teknolojiyle Dünya Kupası sırasında teknolojiyle sıcaklık 25 dereceye indirilecek.

Tüm Arap coğrafyasını etkileyen halk ayaklanması olarak bilinen Arap Baharı Katar’ı etkilemedi. Dünyada %0,4’lük işsizlik oranıyla bu alanda dünyada ikinci sırada yer alan ve bu zenginlikteki ülkenin bundan etkilenmesi de pek mümkün değil.

Son 10 yıldır çok önemli değişim geçirip kendini yenileyen Katar, komşu emirliklerden farklı olarak sadece ekonomiye ve inşaata değil; sanata, kültüre ve sürdürülebilir projelere yatırım yaparak güvenli ve sağlam temellere dayalı bir gelecek kurmaya çalışıyor. Bölge ülkelerine karşı düşmanca bir tutum içine girmeden bağımsız stratejisini sürdürme becerisini ne kadar sürdüreceğini ise zaman gösterecek. Turistik ve ilgi çekici bir destinasyon olarak gelecekte adından çok söz ettireceği, Ortadoğu’nun yükselen bir yıldızı olduğu şimdiden bir gerçek.