Arnavutluk’un En Güzel Yerlerinden: Kruja

Kruja, Arnavutluk’un orta kuzeyinde, Krujë Dağı ile İşim Nehri arasında yer alan bir şehir. Arnavutluk’un başkenti Tiran’ın 32 km kuzeyinde yer alan şehir, Arnavutluk’ta gördüğüm en güzel yerlerden biriydi. Osmanlı döneminde Akçahisar adıyla anılan bu tarihî kasaba, verimli Fushe Kruje ovasına nazır bir yamaç üzerine kurulmuş.

Tarihi oldukça eskilere giden bir kasabaya, Osmanlı 1415’te gelmiş ve adını Akçahisar yapmış. Osmanlı hakimiyetinde 500 yıl kalmış Arnavutluk, aynı zamanda Osmanlı’dan kopan son toprak parçası olmuş. Kruja Dağlarının batı yamacında, sarp dağlar, tatlı su kaynakları ve yeşil vadiler arasında yer alan Kruja’da dolaşırken kendimi hiç de yabancı hissetmedim.

Arnavutluk’un orta-kuzeyindeki Krujë Dağının eteğinde yer alan Kruja, başkent Tiran’a çok uzak değil ve büyük şehirlerin aksine tamamen farklı bir dünya gibiydi. Arnavutluk Alpleri’nin eteklerinde yer alan kasabaya Tiran’dan günübirlik biz geziyle gitmenize değer bir yer. Balkanlar gezimde Durres ve Kruja’yı birleştirdiğim bir günübirlik rotayla kasabayı gezdim.

Dolu seyahat programım nedeniyle Krujë’deki zamanım kısa olsa da Arnavutluk’ta ziyaret ettiğim en sevdiğim yerlerden biri oldu. Sessiz, dağlık bir atmosfer, otantik bir Balkan şehri hissi, sevimli, cana yakın yerel halk ve keşfetmeyi bekleyen Kruje Kalesi tüm gezimi bir zevk haline getirdi. Vaktiniz varsa birkaç saatliğine olsa da gidin.

Kruja Gezi Rehberi

Krujë (Akçahisar), Arnavutların ataları olan antik İliryalılar tarafından kurulmuş. 1190’da, Orta çağdaki ilk Arnavut devleti olan Arber Prensliğinin başkenti olmuş. Daha sonra Arnavutluk Krallığının başkenti alan kent, 15. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmiş.

Kruja, Arnavutluk’un tüm zamanların en büyük kahramanı Skanderbeg’in memleketi aynı zamanda. Arnavutların millî kahramanı İskender Bey Kastriota, 15. yüzyılın ortasında iki Osmanlı padişahını oldukça uğraştırmış. Osmanlı’da Müslüman olan İskender Bey Arnavutluk’a döndükten sonra tekrar Hıristiyan olmuş.

Skanderbeg’in 1443’te Osmanlılara karşı ayaklanmasının ardından kale, Osmanlı ordusunun birçok ısrarlı saldırısına göğüs germiş. Üç Osmanlı kuşatmasına karşı başarılı bir şekilde savunulan Kruje, 1468’de Skanderbeg’in ölümünden on yıl sonra 1478’de kale Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmiş.

Arnavutça Kruja, ‘su akışı’ anlamına gelmesi tesadüf değil. Su kaynakları bölgede her zaman önemli bir faktör olmuş. Surları arasında bir su kaynağının bulunması nedeniyle, kale su sıkıntısı çekmemiş.

KRUJA’YA NASIL GİDİLİR
Kruja, başkent Tiran’ın 32 km kuzeyinde yer alıyor. Deniz seviyesinden 608 m yükseklikte, Kruja Dağlarının batı yamacında kurulu şehir, Tiran Uluslararası Havaalanına çok yakın. Kruja’ya ulaşım aslında oldukça kolay ancak biraz uğraş gerektiriyor. Tiran ve Kruja arasında sabah 7’den akşam 6’ya kadar saat başı minibüs var.

Bunun için Tiran merkeze yaklaşık 15 dk uzaklıktaki South and North Bus Terminal‘e gitmeniz gerekecek. Güney Otobüs Durağı’ndan 5 dakika uzaklıkta. Terminale gitmek için Skanderbeg Meydanının yakınındaki Ulusal Müze’nin arkasındaki duraktan belediye otobüsüne binebilirsiniz. Kamza ve Instituti yönüne giden otobüsler sizi otogara götürür.

Bileti otobüste alabilirsiniz, fiyatı 40 LEK ve otobüse bindiğinizde bilet görevlisi gelip size bileti satacak. İstasyon binası şu anda yapım aşamasında ama otogara geldiğinizde Kruja’ya giden minibüsü bulmanız gerekiyor. Kruja’ya giden otobüsleri sorup öğrenin. Tiran – Kruje arası otobüsleri A&A Trans, Shpresa-AL ve Durresi firmaları işletiyor.

Tiran’dan Kruje’ye giden otobüs 07.00, 07.30, 08.00 (2 otobüs), 9.00, 9.30, 10.00, 11.00 ve 12.00’de hareket ediyor. Öğleden sonra ise 13.30, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00 ve 18.00 saatlerinde kalkıyor. Farklı bir şehir olduğu için Fushë-Kruja’ya değil, Kruja’ya giden otobüse bindiğinizden emin olun.

Yoksa benim gibi epeyce zaman kaybedip aktarma yapmak zorunda kalırsınız! Tiran-Kruje arası yolculuk 1 saatten az sürüyor. Ücret 200 LEK. Yolculuk sonunda direk şoföre ödüyorsunuz.

Ne yazık ki Tiran havaalanından Kruje’ye direkt otobüs yok. Tiran havalimanından Kruje’ye taksiye binmek isterseniz resmi Tiran Havalimanı Taksilerinden birine binebilirsiniz. Tiran Havalimanı taksi hizmetinin belirli bir fiyat listesi var.

KRUJA’DA NEREDE KALINIR
🏡 Kruja’da eski çarşısının başında yer alan görkemli bir otel olan Hotel Panorama, tarihi kaleye sadece 400 metre mesafede yer alıyor. Vila HK ve Kaloshii Villa da kale, pazar ve müzeye yürüme mesafesinde uygun fiyatlı konaklayabileceğiniz yerler. Rooms Emiliano Castle ve Rooms Merlika ise kale içinde muhteşem bir konuma sahip. Rooms Panorama, eski çarşıda, kale yakınında, yüzme havuzlu hoş manzaralı bir seçenek.

Kruja Gezilecek Yerler 📌

Kuja, tarihlerinden, miraslarından ve zanaatkarlıklarından son derece gurur duyan, dost canlısı, misafirperver insanlardan oluşan bir dağ köyü. Başkent Tiran’dan Kruja’ya ulaşım yaklaşık 1 saat sürüyor. Aynı gün içerisinde hem Kruja hem de Adriyatik kıyısında Durres şehirlerini ziyaret etmiştim. Bu iki şehri de Arnavutluk’a yolu düşenlere tavsiye ederim.

Arnavut kaldırımlı sokak şehrin Kalesine çıkıyor. Kruja gezilecek yerlerin çoğu bu kale kompleksi içerisinde ve çevresinde yer alıyor. Osmanlı İmparatorluğunun Batı Avrupa’da genişlemesinin önündeki en büyük engel olan Kruja Kalesine çıkarken rahat ve kaymaz ayakkabılar giyin.

Fushe Kruje ovasına hâkim bir mevkide yer alan Kruja’da İskender Bey Müzesi, Sarı Saltuk Dergâhı, Ethnographic Museum’un içerisinde yer aldığı Esad Toptanî Paşa Konağı, Kruja Kalesi, Dolma Baba Bektaşî Tekkesi, Osmanlı Hamamı, Murat Bey Camii gezilecek yerler arasında yer alıyor.

1. Kruja Bektaşi Tekkesi

Kruja Bektaşi Dergahı (Sari Salltëk Footstep), Kruja merkezden dolmuşla Kruja Kalesine doğru giderken yol üzerindeki görünce hemen inip gezme fırsatı bulduğum bir Bektaşi tekkesi. Sarı Saltuk Dede kültü etrafında odaklanan bir Bektaşî tarikat merkezi olarak da Kruja önemli bir coğrafya. Balkanlarda İslamiyet’in yayılmasında bu coğrafyadaki bu gibi tekkelerin önemli bir payı var.

Tekkenin bahçesinde yaşlı bir zeytin ağacının Arnavut Milli kahramanı olarak görülen İskender Bey tarafından dikildiği söyleniyor. Sarı Saltuk’a ait olduğu rivayet edilen dergah, Müslümanların yanı sıra Hristiyanların da ziyaretgâhı olmuş. Balkanlar’da pek çok yerde Sarı Saltuk’a ait olduğu söylenen türbeler var.

Mostar yakınlarındaki Blagay Tekkesi de Sarı Saltuk ile ilişkilendirilen yerlerden. Herhangi bit sanduka veya kabrin bulunmadığı türbenin tam ortasında Sarı Saltuk’a ait olduğuna inanılan bir ayak izi bulunuyor. Tekkeyi ziyaret edenler ayak izi etrafında 7 defa dönüp önünde secde edip yeri öpüyordu.

Sarı Saltık Kruja türbesindeki görevli Arnavutla biraz sohbet etmeye çalıştım ama ne İngilizcesi ne de Türkçe’si iletişim kurmak için yeterli gelmedi, ancak yine de mütevazi kişiliği gülümseyen yüzünden belliydi.

Sari Salltik, Kruja Dağının zirvesinde yer alan dini bir başka yer, aynı zamanda nefis bir seyir noktası. Arnavut Bektaşiler türbeyi ziyaret edip dileklerde bulunuyor ve burayı ziyaret edenlerin dileklerinin mucizevi şekilde gerçekleşebileceğine inanılıyor. Şehirden dağa yürümek yaklaşık iki saat sürüyor. Aussichtspunkt izleme noktası muhteşem!

2. Kruja Kalesi

Kruja Kalesi, tarihsel olarak, yüzyıllar boyunca ülkedeki en önemli savunma kalelerinden biri olmuş. Eliptik bir şekle sahip olan kalenin, Orta çağ devri şehir büyüklükleri göz önüne alınca kalabalık bir nüfusa ev sahipliği yaptığı anlaşılıyor. Bir zamanlar Arbëria’nın (Arnavutluk’un eski adı) merkezi olan kale, uzun çalkantılı bir tarihe tanıklık etmiş.

Arnavutluk’un Bizans İmparatorluğunun bir parçası olduğu 13. yüzyıla kadar uzanıyor. Osmanlının Balkanların büyük bir kısmına hükmettiği bir dönemde, bu kale otuz beş yıl boyunca savunularak teslim olmamış. Arnavut efsanevi kahraman Gjergj Kastriot Skanderbeg sayesinde güçlü bir savunma yapmış olsa da Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmiş.

Arnavutluk tarihinin derinliklerine dalma şansı veren kale bugün, Arnavut azminin ve gücünün gururlu bir hatırlatıcısı olarak duruyor. Kruja Kalesi, 600 metre rakıma sahip Kruja’nın en yüksek noktasına kurulmuş. Her yanı sarp kayalıklarla çevrili kale 800 metre uzunluğunda bir alan ve bunu çevreleyen surlara sahip.

Kruja Kalesi’nin giriş ücreti yok. Kale duvarlarının içindeki kalıntılar arasında, bir zamanlar Skanderbeg’in ölümünü duyurmak için çalan aynı çanın bulunduğu Eski Saat Kulesi duruyor. Krujë’nin Eski Çarşısı zanaatkarları tarafından yapılan bu saat, bir zamanlar şehrin zamanını koordine ediyormuş.

Kalenin üst kısmında Skanderbeg zamanında gözetleme ve işaret direği olarak kullanılan kuleyi görebilirsiniz. Yanında, Orta çağ kilisesinin kalıntıları var. Arnavut milliyetçiliğinin ruhunu taşıyan Kruja Kalesi, Enver Hoca devrinde ulusal abide olarak restore edilmiş. Skanderbeg ve Arnavutluk tarihi hakkında daha fazla bilgi edinebileceğiniz bir de müzesi var.

3. Skanderbeg Müzesi

Skanderbeg Müzesi, Akçahisar doğumlu İskender Bey’in kahramanlıklarını ve Osmanlı ile savaşlarını betimleyen çok sayıda figürlere sahip. Kruja Kalesi içerisinde yer alan müzede Skanderbeg’in yaşam öyküsünü ve askeri savaşlarını kronolojik sırayla anlatılmış. Bir müze olarak çok yetersiz olduğunu söyleyebilirim.

Skanderbeg’in silahlarının kopyaları olan keçi kafasıyla taçlandırılmış miğferi ve kılıcı da müze de sergilenmiş. Arnavutluk’un ulusal kahramanını destekleyen Fraşeri, Topi yahut Topdani, Dukakin gibi ailelerin de müzede portreleri ve büstleri sergilenmiş. İskender Bey adına yapılmış müzenin kulesi, kalenin en hoş manzarasına sahip yeri aynı zamanda. Giriş 500 LEK.

4. Kruja Etnografya Müzesi

Kruja Etnografya Müzesi, Kruja Kalesi içerisindeki Esad Toptanî Paşa’nın müze haline getirilmiş Esad Toptanî Paşa Konağı içerisinde yer alan bir müze. Arnavut asker ve siyasetçi Toptanî Paşa, Balkan Savaşlarından sonra Balkan Birliğine destek vererek, Sırbistan’ın da yardımıyla orta Arnavutluk’ta Merkezi Arnavutluk Cumhuriyeti adı verilen bir devlet kurmuş.

Toptanî Paşa’nın 1910’lu yıllarda kurduğu Orta Arnavutluk Cumhuriyeti, burayı mesken etmiş. Orta çağ kalesinin avlusunda yer alan konakta yer alan etnografya müzesinin odaları, 250 yıllık orijinal mirasa, ahşap oyma tavanlara, çok nadide mobilyalara, eski tarz kilimlere ve geleneksel kostümlere sahip. Müzede Arnavutların yaşam tarzı ve geleneklerinin canlı kanıtı 1.200 orijinal nesne bulunuyor.

Müzede un değirmeni, zeytinyağı çıkarma düzeneği, demircilik işlevi için körük ve âletler, su buharı ile ısıtılan aile hamamı, kumaş dokuma tezgâhı gibi bir çok ihtiyaca cevap verecek donanımlar sergilenmiş. Konağın dışı ve içi tam bir eski Anadolu konakları gibi düzenlenmiş durumda.

Hatta Bektaşi inancına sahip Esad Toptanî Paşa’nın rakı ve şarap imal ettiği düzenekleri de görmek mümkün. Arnavutluk’ta kalan tek Türk hamamını da konağın içinde görmek mümkün. Berat Etnografya Müzesine girmek isterseniz kişi başı 400 LEK ödemeniz gerekecek.

5. Kruja Eski Çarşı

Kruja Çarşısı, Arnavutluk’taki en eski Osmanlı tarzı pazarlardan biri. Pazar yeri 400 yılı aşkın bir süre önce inşa edilmiş ve yakın zamanda 2015 yılında restore edilmiş. Kalenin giriş kısmında uzayan çarşı ise tam bir Anadolu havası estiriyor. Bu çarşının ne kadar güzel olduğunu ancak yavaş yavaş yürüyüp gezdiğinizde anlayabiliyor insan.

Balkanlar coğrafyasında bu tip çarşılara sık sık rastlayabiliyorsunuz. Balkanlar gezimde Mostar’da Saraybosna’da Ohrid ve Üsküp’te benzer çarşıları görmüştüm. Arnavutlar, tüm bölgenin en iyi korunmuş yerlerinden biri olan ahşap dükkanların bulunduğu Eski Çarşı ile gurur duyuyor.

Çarşıda Arnavutluk’tan hediyelik eşyalar ve geleneksel el işi ürünler satın alabilirsiniz. Arnavut yün şapkası Plis (keleşe) alabilirsiniz (1200 LEK). Bir şeyi beğendiyseniz, pazarlık yapın mutlaka. Ayrıca ürünün yerel el yapımı bir ürün olup olduğundan emin olun.

KRUJA’DA NEREDE YENİR
🥘 Kruja turistik bir yer olduğu için, çevresinde birçoğu makul fiyatlarla geleneksel Arnavut lezzetleri sunan pek çok restoran var. Yemek yediğim Restorant Bardhi, Krujë Kalesine sadece birkaç adım uzaklıkta yer alıyor. 1994 yılında açmış restoran Krujë’nin en muhteşem manzaralarından birine sahip. Geleneksel yemekler sunan restorandan memnun ayrılacağınıza eminim.

Kruja’yı ziyaretiniz bittiğinde, otobüsle Tiran’a geri dönmeniz gerekiyorsa, başkente giden son otobüsün Kruja’dan saat 16.00’da kalktığını unutmayın. İndiğiniz yerle aynı yerde değil, caddenin biraz aşağısında, Hotel Grand’ın karşısında kalkıyor.