Hristiyanlığın Kutsal Kilisesi: St. Paul, Tarsus

Tarsus birçok farklı dinden insanlara tarih boyunca ev sahipliği yapmış bir yer. Doğrusu hem Mersin’in hem de Tarsus’un sahip olduğu tarihsel ve kültürel miras beni oldukça şaşırttı. Her bir köşede gerek Roma devrinden gerekse Kilikya döneminden kalan çok sayıda şaşırtıcı eserlere sahip. Tarihte Anadolu toprakları Hristiyanlığın yayılması sırasında bir köprü görevi gördü.

St. Paul Kilisesi, Mersin’in inanç turizmiyle öne çıkan ilçesi Tarsus’taki en önemli yapılardan biri. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde dünyanın farklı yerlerinde binlerce kilometre dolaşarak Hristiyanlığı yayan Tarsuslu St. Paul’a adanan kilise, Hristiyan dünyası için kutsal kabul edilen mekanlardan.

MS 4. yüzyılda Roma İmparatoru Constantinius’un Hristiyanlığı resmen tanımasının ardından kalkan dini baskılarla birlikte kilise yapımına hız verilmiş. Hristiyan dünyasında dinin yaygınlaşması için büyük mücadele veren Aziz Paul adına yapılan çok sayıda kiliseye rastlanıyor.

Erken Hristiyan misyonerleri arasında Aziz Pierre ile birlikte en çok tanınan ve en etkili isimlerden olan Aziz Paul, Tarsus doğumlu. Hristiyanlığın Kudüs’ten Anadolu’ya ve buradan da Avrupa’ya yayılmasında en büyük pay sahibinin Saint Paul olduğu düşünülüyor.

Kudüs’te Hristiyanlığı yayma çalışmalarından rahatsız olanlar tarafından ölüm tehditleri alan ve Kudüs’ten kaçırılarak Tarsus’a gelen Aziz Paul anısına yaptırılan kilisenin, hac mekanları arasına girmesinin bir başka sebebi de Aziz Paul’un Hıristiyanlık uğruna verdiği mücadele ve bu uğurda kilometrelerce yol kat etme kararını verdiği yerin Tarsus olmasından kaynaklanıyor.

Aziz Paul’e adanarak inşa edilen Saint Paul Kilisesi, bugün hem Tarsus’un hem de Mersin’in en çok ziyaretçi çeken yerlerinden biri. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde bulunan bu inanç mabedi, Çarşıbaşı semtinde yer alıyor.

St. Paul Kilisesi, Tarsus

St. Paul Kilisesi, Tarsus’un güneyinde, Ulu Camii semtinde bulunan ve Aziz Paul’a adanan, görkemli bir tarihi yapı. Kilisenin MS 11–12 yüzyıllarda inşa edildiği düşünülüyor. 1992–93 yıllarında Vatikan tarafından düzenlenen Aziz Paul Sempozyumu ve Ayini buranın önemini artıran nedenlerden. Aziz Paul Anıt Müzesi bu yüzden hac amaçlı ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.

Ramazanoğlu Ahmet Bey tarafından 1415’te camiye çevrilen bu görkemli yapı, Roma stilinde kalın ve yüksek duvarları, iç kısmı geniş, dışa bakan tarafı dar, derin pencereleri ve kalın sütunları ile görülmesi gereken bir yer. Hristiyanların Tarsus’tan ayrılmasıyla birlikte uzun süre boş kalan kilisenin, bazı eklemelerle dönem dönem farklı amaçlar için de kullanıldığı biliniyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca 1994 senesinde tescillenerek koruma altına alınan St. Paul Anıt Müzesi’nde 1997’de restorasyon çalışmaları başlatılmış. 2001’de tamamlanan çalışmalar ile Anıt Müze’ye dönüştürülen kilisenin çevresindeki yapılar da turizme hizmet etmek amacıyla kamulaştırma kapsamına alınmış.

Kilisenin kutsal mekan süslemeli mermer, ikona ve aziz tasvirlerinin dünyada bir başka örneği olmaması burayı inanç merkezleri arasında benzersiz kılan etkenlerden. Kuzey ve güney bölümlerde birer küçük kapının daha bulunduğu kilisede iç mekan aydınlatmasının sağlanması için simetrik pencerelerden yararlanılmış.

Tavanında Hz. İsa, dört İncil yazarı ve melek fresklerinin bulunduğu kilise, son olarak 1862 yılında büyük bir tamirattan geçmiş. Hristiyanlığın önemli hac merkezleri arasında bulunduğundan, burada yılın her dönemi yabancı turistlere rastlamak mümkün. 1992-1993 yıllarında Vatikan tarafından düzenlenen ‘Aziz Paul Sempozyumu ve Ayini’ de bu kilisede gerçekleştirilmiş.

Kilsenin kuzey doğu köşesindeki çan kulesi hala görülebiliyor. Yapı tavanının merkezinde yer alan Hz. İsa, Yohannes, Mattios, Marcos ve Lucas’ın freskleri dünyaca ünlü. Orta nefte bulunan pencerenin iki yanında bir manzara ve melek tasviri de inananlar için büyük önem taşıyor.

Kilise bahçesine batı yönde bulunan ve süslü bir cephesi olan kapıdan giriliyor. Kesme taşlarla inşa edilen bu yapının, dış cephelerinde kör kemerler bulunuyor. Yapının iç bölümünde, tavanın merkezine rastlayan bölümde ortada Hz. İsa olmak üzere doğuda Yohannes ve Mattaios, batıda Marcos ve Lucas’ın freskleri görülebiliyor.

St. Paul Kimdir

St. Paul (Aziz Pavlus), Kilikya-Tarsus’ta doğan bir Roma vatandaşıydı. Paul sıkı bir Yahudi eğitimini Yaşlı Gamayel adında birinden alır. Başlangıçta Hristiyanlığa inananlara karşı derin bir öfke duyan Paul’un tüm inancı bir mucize ile değişir.

İncil’de anlatılanlara göre Paul bir gün Şam’a giderken tanrı tarafından gözleri kör edilir. Bu sırada Hzi İsa, ‘Bu adam benim adımı diğer uluslara, krallara ve İsrailoğulları’na duyurmak üzere seçilmiş aracımdır. Benim adım uğruna ne kadar sıkıntı çekmesi gerekeceğini ona göstereceğim’ diyerek gözlerindeki perdeyi kaldırmak üzere Hananya isimli bir inananını Paul’e gönderir ve 3 gündür göremeyen Paul’un gözlerini açtırır.

İsa’nın mesajını alan Paul vaftiz olur ve o andan itibaren Hristiyanlığı yaymak için yollara düşer. St. Paul, Kudüs’ten Ege sahillerine uzanan Akdeniz kıyılarında 30 bin kilometreden fazla yol yürür. Bu Hristiyanlık adına yapılmış en uzun ve en etkili yolculuklarda biri olarak kayıtlara geçer. Anadolu’da uğradığı yerlerde ilk Hristiyan toplulukları oluşturur.

St. Paul ilk misyonerlik seyahatine St. Barnabas ile birlikte Antakya’dan çıktıkları deniz yolculuğuyla başlar. Kıbrıs üzerinden o zamanlar Küçük Asya olarak anılan Anadolu’ya geçer. Attalia’ya (Antalya) Limanına vardıktan sonra Perge üzerinden Pisidia’ya (Yalvaç, Isparta) ulaşır ve MS 46’da bir sinagogda ilk vaazını verir. Sonrasında Sinagog üzerinde St. Paul adına ilk kilise yapılır.

Buradan ayrılıp Iconium (Konya), Listra, Derbe’ye (Karaman) kadar uzanan ilk seyahat, tekrar Perge, Antalya limanlarından Antakya’da son bulur. Bu seyahat sonrasında Anadolu’da Hz. İsa’nın öğretileri hızla yayılmaya başlar. Derbe yakınlarında yüzler kilisenin inşa edilmiş olması (Binbir Kilise) bunu kanıtları arasında geçiyor.

İkinci ve üçüncü seyahatlerinde yine Antakya üzerinden Anadolu’dan geçip Makedonya’ya kadar uzanan bir yol izler. MS 48-56 arası bu dönemde iki kez Efes’e uğrar ve 2 yıl kalır. Tanrının buyruklarını içeren ve İncil’de yer alan mektupları burada yazdığı sanılıyor. Efesliler St. Paul’u Efes’ten uzaklaştırmak için elinden geleni yapar.

Faaliyetleri Romalıları kızdırınca Kudüs’te Roma askerlerince yakalanır. Son seyahatini Roma askerleriyle yargılanmak üzere götürüldüğü Roma’ya yapar. Bu yolculukta ise Caesarea (Kayserya İsrail’de antik liman kenti), Sidon (Lübnan’da bir şehir), Myra (Demre), Knidos (Datça), Girit ve Malta’dan geçer.

Kesin tarihi bilinmemekle birlikte MS 60’lı yılların başında St. Peter ile birlikte Roma’da öldürülür. Başından geçen onca zorlu olaylara ve tehlikelere rağmen Akdeniz’de ilk Hristiyan kilise ve cemaatleri kurmayı başarır. Hristiyanlık tarihinin en önemli şahsiyetlerinden biri olan Aziz Paul’un doğum yeri olan Tarsus, bu kiliselerden birkaç tanesine ev sahipliği yapsa da kiliselerden yalnızca bir tanesi günümüze kadar ulaşmayı başarmış.

Saint Paul, Yunanistan, Kıbrıs ve Suriye’ye yolculuklar yapmış olsa da öğretilerini yaydığı ve en çok vakit geçirdiği yerler arasında başta doğum yeri Tarsus ve Anadolu sınırları bulunuyor. İncil’de Tarsuslu Paul olarak geçmesi nedeniyle Hristiyanlık tarihi için oldukça önemli bir yerleşim merkezi olan Tarsus’ta çok sayıda kutsal mekân bulunuyor.

Tarsus, Mersin’de özellikle tarihi zenginliklerinden dolayı ziyaret edilmesi gereken bir yer. Asurlular, Persler ve Yunan medeniyetlerinin iz bıraktığı bir yer olan Tarsus, bir zamanlar Hristiyanlar için oldukça önemli bir merkezdi. Tarsus’ta Aziz Paul’a adanan diğer bir kutsal mekân St. Paul Kuyusu Hristiyan dünyasınca çok değer verilen bir yer. 1862 yılında gerçekleştirilen büyük çaplı onarımın ardından genel mimari bugünkü haline dönüşmüş.

St. Paul Kilisesi giriş ücreti ve ziyaret bilgileri

🗺 Adres: Şehitkerim Mahallesi, 3407. Sk. No:9, 33440 Tarsus, Mersin
📲 muze.gov.tr/st.paul-kilisesi ☎️ 0 (324) 6131865
⏰ St. Paul Kilisesi ziyaret saatleri: St. Paul Kilisesi, yaz döneminde (1 Nisan–1 Ekim) 08.00–19.00; kış döneminde (1 Ekim– 1 Nisan) tarihlerinde 08.00–17.00 saatlerinde ziyarete açık. Kilise, haftanın 7 günü ziyarete açık.
🔐 St. Paul Kilisesi giriş ücreti: St. Paul Kilisesi giriş ücreti 10TL. Müze Kart geçerli.

St. Paul Kilisesi, doğru bir tanıtım stratejisiyle dünyanın dört bir yanından binlerce kişinin gelebileceği bir mekan olarak Türkiye’de inanç turizminin gelişmesi için de anahtar rol oynayabilir. Yeteri kadar tanıtılmamış olmasına rağmen ilgi görmeyi başaran Aziz Paul Kilisesi, Tarsus’ta gezilecek yerler arasında.