Karşıda Nefis Bir Ada: Sakız Adası

Sakız Adası, Yunanca ismi ile Chios, Ege Denizi’nde, Karaburun Yarımadasının karşısında yer alan hoş bir Yunan adası. Dondurma, reçel, kahve, muhallebi, likör ve sütlaç gibi pek çok yiyecek ve içeceğe tat veren sakızın ana yurdu Sakız Adası, yalnızca güneş, kum, deniz turizminden ibaret değil.

Yunanistan’ın en büyük beşinci adası olan Sakız Adası, muhteşem bakir koyları, kristal berraklığında pırıl pırıl denizi, kendine has sakız ağaçları, labirent gibi daracık sokaklara sahip Orta Çağ kasabaları, ilginç taş evleri, meze, uzo ve deniz ürünleri ziyafetleriyle tam bir tatil adası. Üstelik öyle pahalı uçak bileti almanız veya çok uzaklara gitmenize de gerek kalmadan ekonomik bir tatil vaadediyor.

Yaklaşık 54 bin kişinin yaşadığı Sakız Adası, tarihi dokusunu hiç bozmamış bir ada ve Sakızlılar bunu korumakta oldukça kararlılar. Zengin bir tarihi mirasa sahip ada, pitoresk Orta Çağ köyleri, arkeolojik sit alanları, kaleleri, müzeleri, kiliseleri ve manastırları ile yurtdışı tatili deyince aklınıza gelecek beklentileri karşılıyor. İzmir’de yaşayan biri olarak burnumun ucunda denilebilecek bu adaya nihayet gidebilme fırsatı buldum ve 3 keyifli gün geçirdim.

Sakız Adası

Gideceğiniz bir yerin geçmişine dair bilgiler orada göreceğiniz yerleri daha da anlamlı kılıyor. Adanın ruhu oldukça zengin ve bunu anlamak için biraz bilgilenmek gerek. Yoksa belkide aklınızda taşlı sahilleri, çorak tepeleri, tenha görünen köyleriyle kalabilir, ancak Sakız sadece bundan ibaret değil. Sakız Adası hakkında araştırmalar yaptıkça karşılaştığım bilgiler beni şaşırttı.

Tarihçi Isidoros’a göre Sakız Adası adını Suriye dilinde sakız anlamına gelen Phoenicians’tan alıyor. Yunan Mitolojisinde geçen efsanevi Girit Kralı Olinopionos kızı Chioni’nun adanın diğer bir isim kaynağı olduğu söyleniyor. Her ne kadar küçük bir ada gibi gözükse de adı dikkat çekici kaynaklarda geçecek kadar önemli. Antik Yunan tarihçi ve yazarı Herodot günümüzden yaklaşık 2500 yıl evvel Sakız Adası’ndan söz etmiş, coğrafyacı ve filozof Strabon ise 2000 yıl evvel.

MÖ 6. yüzyılda ada nüfusunun 60.000 ile 80.000 arasında olduğu tahmin ediliyor, üstelik buna köleler dahil değil. MÖ 7. yüzyılda Malas’ta kurulan Sakız Adası Heykelcilik okulu o zamanların en ünlü heykeltıraşlarını yetiştiriyordu.

Antik çağların en büyük destan yazarı Homeros’un burada doğduğuna inananlar var. Yunanca “Öğretmenin Kayası” anlamına gelen Daskalopetra’nın bir adı da “Homeros’un Kayası”. Merkeze 5 km. uzaklıktaki Homeros’un Taşı olarak bilinen yer rivayete göre Homeros’un insanlara İlyada ve Odessa’yı anlattığı yer olarak geçiyor.

Ancak meşhur İlyada ve Odesa Destanının yazarı Homeros’un memleketi olduğu iddia edilen yedi yerden birinin İzmir olduğunu biliyoruz. İzmir’de doğup, Sakız’da yaşadığına ve eserlerini burada yazdığına inananlar çoğunlukta. Sakızlılar Volissos Köyünün Homeros’un doğum yeri olduğunu ve üstadın burada bir okul kurduğunu, elinde liriyle kayasının üzerinde öğrencilerine dersler verdiğini söylüyorlar.

Denizcilik ve deniz ticareti kültürel ve ekonomik açıdan adanın gelişmesinde önemli önemli bir rol oynadı. Sakız’ın yarısı armatör, geri kalan yarısı da kaptan diye bir espri adada sık sık yapılıyor. Amerika’yı keşfeden ünlü denizci kâşif Kristof Kolomb, Osmanlı idaresi altındaki Sakız’da dünyaya geldi, sonradan Cenova Krallığı emrine girdi.

Kristof Kolomb’un Amerika seferinden önce Sakız’ın güzel kasabalarından Pirgi’de uzunca bir süre kalıp buradan denizcilikle ilgili bilgiler, haritalar ile tecrübeli denizciler topladığı söyleniyor. Bugün Kristof Kolomb’un konakladığı evin önünde fotoğraf çektirmek ada ziyaretçileri için bir gelenek. Köyde Kolomb’un soyundan geldiklerini söyleyen çok sayıda Colombus soyadlı Sakızlı var.

Nikos Kazancakis’in romanından uyarlanan ve başrolünde Anthony Quinn’in oynadığı, 3 dalda Oscar alan Zorba filminin müziğinin bestecisi Mikis Theodorakis’in doğduğu yer Sakız Adası.

Halkının eskilerden bu yana refah içinde yaşadığı, tarım, denizcilik ve ticaret ile zenginleşmiş bir yer Sakız Adası. Damla sakızı, narenciye ürünleri, zeytin, incir ticareti adayı bugün de zenginleştirmeye devam ediyor. Sırf bu ağaç yüzünden herkesin Chios diye adlandırdığı adaya Osmanlı’dan bu yana biz Sakız Adası diyoruz.

Bugün adanın en çok bilinen en değerli ürünü sakız, tarihi kaynaklara göre MS 1. yüzyıldan günümüze hala aynı şekilde üretilip toplanıyor. Sakızın üretildiği ağacın adı ise mastika. Ağaç, sadece adanın farklı iklime ve toprak özelliklerine sahip güney kesimlerinde yetişiyor. Ekonomik anlamda kaliteli sakızlar sadece Çeşme ve Sakız Adası’nda yetişiyor. 10 gramı 5 TL gibi yüksek bir bedelle satılıyor.

Kozmetik sektörü yanında, şekerlemelerde, içki üretiminde, farmakolojide kullanılan çok değerli bir ürün. Gıda endüstrisinin yanı sıra, tıpta da kullanılıyor. Ülkemizde sakızdan yapılan dondurma ve muhallebi oldukça rağbet görüyor.

Ada turizm gelirlerine yönelmeyip hem ticaretten, hem tarımdan, hem üretimden hem de son yıllardan gittikçe gelişen turizmden kazanmaya devam ediyor.

Adanın verimli bahçelerinden yayılan yoğun narenciye aroması yüzünden Chios’un “hoş kokulu” bir havası var. Daha çok reçel yapımında kullanılan acı portakallar, limonlar ve Chios mandalinalarının yetiştiği bahçeler adanın her yerinde karşınıza çıkıyor.

Ege’de mis gibi plajları, şirin Orta Çağ köyleri, kalabalıktan uzak sakin koyları ve lezzetli yemekleriyle Sakız Adası bir haftasonu tatilinde gidilmesi gereken yerlerden. Yunan adaları kapı vizesi uygulaması ile çoğunlukla günübirlikçileri uğradığı adada aslında gezilecek görülecek çok yer var.

Sakız Adası’nda irili ufaklı 66 köy var. Ada köylerinin çoğunun mimarisi korsan saldırılarından korunmak için kale şeklinde inşa edilmiş. Tüm köyler özgün mimarileri ve dar sokaklarıyla insanı kendisine hayran bırakıyor. Gezilip görülmeye değer seramik merkezi Armolia, sır sırta evleri ve meydanda birleşen dar sokaklarıyla kale görünümündeki köy Olympi,Cenevizliler dönemi sanatı ilginç duvar desenli evleriyle Pirgi, ortaçağ kalesinin kıvamında labirent gibi sokaklarıyla Mesta, 1822 kuşatmasında halkı topluca yamaçtan atlayıp intihar etmiş ıssız Anavatos en güzel yerler arasında.

Sakız turları genelde Güney Ada Turu olarak düzenleniyor. Oysa kuzey rotasındaki önemli yerleri atlanmış oluyor. En iyisi araba kiralayıp en az 2 gece kalmak. Sakız Adası gezilecek yerler yazımda görülmesi gereken önemli noktaları detaylıca yazdım.

Ada’da 18:00’e kadar da sokakları tenha, dükkanları kapalı görürseniz şaşırmayın. Sakızlılar öğleden sonra 14:00’te işlerini bırakıyor ve iş çıkışı öğlen yemeği yiyip sonrasında siesta yapıyorlar. Günbatımına doğru tekrar mekanlar açılıp sokaklar canlanmaya başlıyor.

Yunanistan’ın Kuzey Ege yakınlarındaki Psara ve İnuses adında iki küçük adayı da sahip olan Sakız Adası’na Çeşme’den gidiliyor. Bunun için İzmir uçak bileti kampanyalarını takip edin öncelikle. İzmir Adnan Menderes Havalimanından Çeşme’ye transferler var.

Çeşme’den Sakız Adası‘na Turyol’dan her gün sabah 09.30’da sefer düzenliyor. Feribota atlayıp Sakız Adası’na kaçın ve ada turu sonrasında veya öncesinde Çeşme veya Alaçatı‘da 1-2 gece kalın, rotayı zenginleştirin.