Göreme Milli Parkı, Kapadokya

Göreme Milli Parkı (Göreme Açık Hava Müzesi) ve Kapadokya, ilginç jeolojik oluşumlarıyla hem Türkiye‘nin hem de dünyanın en özgün turistik bölgelerinden. Nevşehir‘de binlerce yıllık tarihi yerleşimleri, uçsuz bucaksız yer altı şehirleri ve peri bacalarının oluşturduğu muazzam görüntüsüyle göz kamaştıran bir milli park.

Göreme Milli Parkı, Kapadokya ile birlikte doğal ve kültürel miras olarak 1985’ten beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde bulunuyor. Listede Göreme Milli Parkı, Derinkuyu ve Kaymaklı yeraltı şehirleri, Karain Güvercinlikleri, Karlık Kilisesi, Yeşilöz Theodoro Kilisesi ve Soğanlı Arkeolojik Alanı yer alıyor.

Perslerin ‘Güzel atlar ülkesi’ anlamına gelen ‘Kappa tuchia’ ismini verdiği büyüleyici bir yerleşim yeri olan Kapadokya, Kalkolitik Dönem’den bu yana pek çok farklı medeniyete ev sahipliği yaptı. Son dönemlerde balayı çiftlerinin ve düğün çekimlerinin de gözdesi haline gelen bölge, özellikle bahar dönemlerinde oldukça kalabalıklaşıyor.

Göreme Açık Hava Müzesi, Kapadokya’nın en özel oluşumlarından. Bölge, 1985’den bu yana doğal ve kültürel varlık olarak UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor. Göreme Açık Hava Müzesi, milattan sonra dördüncü ila on üçüncü yüzyıla dek yoğun bir şekilde manastır hayatının yaşandığı bölge.

Göreme Açık Hava Müzesi, Hristiyanlık tarihinde önemli bir isim olan Kayseri Piskoposu Aziz Basil tarafından milattan sonra dördüncü yüzyılda bir dini eğitim ve düşünce merkezi olarak kurulmuş. Hristiyanlığa pek çok yenilik getiren Aziz Basil’in fikirleri ilk olarak burada öğretilmeye başlanmış. Bölgedeki manastır hayatı bin kadar sürmüş.

Göreme Açık Hava Müzesi erken dönem Hristiyanlıktan Bizansa uzanan 30’dan fazla kaya kiliselere ev sahipliği yapıyor. Bazı kiliselerde hala çok iyi korunmuş duvar ve tavan resimleri yer alıyor.

Göreme Açık Hava Müzesi

Göreme Açık Hava Müzesi, doğaya, insana ve tarihe dair çok önemli ipuçları barındırıyor. Oldukça engebeli ve dönemin ana ulaşım yollarına çok uzak bir konumda olan bölge inzivaya çekilmek ve saklanmak için istenen tüm özelleri taşıyor. Kapadokya coğrafyasının izlerine tanık olabileceğiniz Göreme, 7. ve 13. yüzyıllar arasında baskılardan kaçan Hristiyanların yerleştiği önemli bir dini merkezdi. Hristiyanlar buradaki kayalıkları oyarak birçok mekan oluşturdu.

Kayalara oyulan yerleşimlerin içerisinde odalar, ahırlar, ibadethaneler, depolar ve yemekhaneler bulunuyordu. Ürgüp ve Göreme çevresinde sıklıkla görülen peri bacaları ise bölgeyle özdeşleşen yapılar. Dirençli kayaların, altlarında bulunan dayanıksız tabakayı aşındırmasıyla oluşan yeryüzü şekilleri heyecan verici bir görünüme sahip.

Göreme Vadisi, manastır eğitim sisteminin başladığı yer olarak kabul ediliyor. Bölgenin elverişli yapısı nedeniyle 3. yüzyıldan itibaren manastır hayatı başlamış. Kayaların içine oyulmuş yapılarda yer alan Hristiyanlığa özgü erken dönem geometrik desenler, freskler ve İsa’nın hayatından karelerin resmedildiği çizimler sanat tarihçiler için oldukça önemli bir miras. Manastır ile kiliselerin yanı sıra, kiler, mutfak, şarap imal alanları ve yemekhanelerle komün düzene dayalı bir yaşam kurulmuş.

Nevşehir’e 13 km uzaklıkta ve Göreme’nin 2 km doğusunda yer alan bir kaya yerleşim yeri olan Göreme Açık Hava Müzesi’nde Kızlar ve Erkekler Manastırı, Aziz Basil Şapeli, Elmalı Kilise, Aziz Barbara Şapeli, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Azize Catherine Şapeli, Çarıklı Kilise, Tokalı Kilise ve İskeletli Şapel bulunuyor.

Müzede, 6 kilise ve hemen girişte biri rahiplere diğeri de rahibelere ait olmak üzere 2 manastır bulunuyor. Ayrıca kayaya oyulmuş upuzun, orijinal, yekpare yemek masası ve oturma yerleriyle, yemekhane de oldukça etkileyici.

Göreme Açık Hava Müzesi Gezilecek Yerler 📌

Kapadokya bölgesindeki vadilerin başlangıç bölümlerinde genellikle doğal aşındırmanın bir sonucu olarak büyük kaya blokları oluşumları mevcut. Göreme Açıkhava Müzesi de böyle bir vadinin hemen başlangıç kısmında kurularak çevredeki hemen her kaya bloğunun içi oyulup çeşitli amaçlarla kullanılmış. Bölgenin müzeye dönüştürülmesiyle çevre düzenlemesi yapılarak geziye uygun hale getirilmiş.

Dört bir yanı kayalara oyulmuş kiliselerle çevrili olan Kapadokya’da yaklaşık 360 oyma kilise bulunuyor. En iyi korunmuş Bizans dönemi kilise ve fresklerin yer aldığı Göreme Açık Hava Müzesi ise bölgenin baş tacı. Buradaki geziniz 1,5 ile 3 saat arasında sürebilir.

1. Aziz Basil Şapeli ⛪️

Aziz Basil Şapeli (Aziz Vasilios Kilisesi), Göreme Açıkhava Müzesi’nin girişinde yer alıyor. Genellikle belli bir kişi için inşa edilen ve kiliseden daha küçük yapılar olan şapellerde farklı olarak mezar bölümleri de bulunuyor. Kilise girişlerinde bulunan ve asıl bölümden kolonlarla ayrılan bölüme Narteks deniyor.

Aziz Basil adına inşa edilen 11. yüzyıl tarihli şapelin, sütunlarla ayrılan narteks bölümünde önemli kişilerin gömüldüğü bir mezarlık var. Duvarlarında geometrik motifler, askeri semboller ve sihirli güçleri temsil eden hayvan resimleri işlenmiş. Betimlenen sahnelerde ise İsa portresi, Meryem ve çocuk İsa, at üzerinde Aziz Theodore ile yine at üzerinde ejderle savaşan Aziz George tasviri, Aziz Demetrius ve iki azize tasviri bulunuyor.

2. Elmalı Kilise

Elmalı Kilise, 12. yüzyılda inşa edilen bir yapı. Girişi güney yönünde olan kiliseye kuzeyden açılan bir tünelden giriliyor. Ana apsisin hemen önündeki kubbenin içinde bulunan Mikail tasvirinin elinde tuttuğu küre şeklindeki tasvirin elmaya benzetilmesinden dolayı Elmalı Kilise olarak anılmış. Kilisenin daha önceden çökmüş olan ana girişinin önündeki elma bahçesinin yapıya adını verdiğini söyleyeneler de var.

9 kubbesi ve tavanı destekleyen 4 sütunu olan küçük kilisenin çok iyi korunmuş harika freskleri var. İsa’nın göğe yükselişini resmeden ve İncil ve Tevrat’tan alınan diğer sahneler, doğrudan duvara kırmızı boya ile canlandırılmış. Freskin bir özelliği de en dış çizgilerinin hep kırmızı oluşu. Fresklerde anlatılan hikayelerin bazılarının hikayesi ise şöyle:

İsa, Yahya tarafından vaftiz edilmek üzere Şeria Nehrine, Yahya’nın yanına gelir. Ancak Yahya, İsa tarafından kendisinin vaftiz edilmesi gerektiğini belirterek ona engel olmak ister. İsa ise Tanrının emrinin yerine getirilmesinin uygun olacağını belirterek, Yahya’dan kendisini vaftiz etmesini ister. İsa vaftiz olur olmaz sudan çıkar ve o anda gökler açılırak Tanrının Ruhunun güvercin şeklinde inip İsa’nın üzerine konar. Tanrı “Sevgili oğlum budur. Ondan hoşnutum” der

Diğer bir sahnede İsa, bir nehrin ortasında çıplak bir durumda ve Yahya da elini İsa’nın başına koymuş haldeyken 2 melek İsa’ya havlu sunuyor. Nehirde İsa’nın sol tarafında sudaki şeytan ise nehrin suyunu bulandırır. Resmin üzerinde yer alan bordürde kırmızı aşı boya ile yapılan geometriksel motifler yer alıyor.

3. Azize Barbara Şapeli

Azize Barbara Şapeli, Elmalı Kilisenin bulunduğu kaya blokunun arkasında yer alıyor. MS 11. yüzyıl yapısı olan Azize Barbara Şapeli duvarlarında, İkonoklastik dönem sonrası olmasına rağmen, insan figürünün bulunmadığı geometrik desenler kullanılmış. Hristiyan inancı nedeniyle babası tarafından öldürüldüğü için şehit kabul edilen Mısırlı Azize Barbara’nın adına yapılan şapel, haç planlı, 2 sütunlu, merkezi kubbeli, doğu haç kolu ve doğudaki iki köşe mekânı kubbeli olarak yapılmış.

Bazı fresklerde ise İsa, Aziz George ve Aziz Theodoros yer alıyor. Kilisede İkonoklastik dönemin özelliklerini taşıyan kırmızı aşı boyayla resimlenen balık, horoz, haç motifleri de ilginç. Kemerlerde ise Anadolu halı, kilim elişlerinde görülen tipik motifler var.

4. Yılanlı Kilise

Yılanlı Kilise’nin yapımı sırasında bir aziz ya da azizenin ölümü durumunda devam etmenin uğursuzluk getireceğine inanıldığından, oyulma işleminin yarım bırakıldığı düşünülüyor. Ününü, girişin hemen sağ duvarındaki kadın göğüslerine sahip bir erkek olarak tasvir edilen Aziz Onophrius’tan alıyor. Ejderha ile savaşan Aziz George tasvirinin yer aldığı kilisenin duvardaki yeşil ejderha figürü yılana benzetildiği için yılanlı kilise olarak adlandırılmış.

Kilise tonozunun her iki yanında dönemin ünlü azizlerinin resimleri bulunan yapının haç sahnesini canlandıran resimleri oldukça ünlü. Girişin sol tarafında bir haçın iki tarafında İmparator Konstantin ile Helena, yanında ise Aziz Georgios ve Aziz Theodoros’un yılanı öldürme sahnesi resimlenmiş.

Karşıda elinde kitapla İsa, başka freskte de çıplak, uzun saçlı ve önünde defne yaprağıyla Aziz Onuphrius tasviri ve Aziz Basil canlandırılmış. Fresklerdeki kıyafetlerin ayrıntısı ve süsler gayet belirgin.

5. Karanlık Kilise

Karanlık Kilise, korunaklı bir girişe sahip ve ancak bir tünelden geçilerek varılabilen bir kilise. Göreme Açık Hava Müzesinin mutlaka görülmesi gereken dini yapılarından. Zor ulaşımı sayesinde çok az tahrip olan 11. yüzyıl tarihli kilise, Kapadokya bölgesinin bugüne dek en iyi korunmuş kilisesi olarak kabul ediliyor. Karanlık Kilise için ek giriş ücreti alınıyor.

Yüzlerce yıldır ışıksız kaldığı için kilisenin freskleri çok iyi korunmuş. Karanlık Kilise’nin duvarlarında Tevrat kaynaklı sahneler resmediliyor. Oldukça etkili ve ayrıntılı yapılmış freskler koyu mavi zemin üzerine kırmızı, yeşil, siyah, beyaz ve turuncu olarak yapılmış. Fresklerin hikayesi ise:

İsa, bir gün Petrus, Yahya ve Yakup’u yanına alarak dağa çıkar. İsa, dua ederken yüzünün görünümü değişir ve giysileri şimşek gibi parıldayan bir beyazlığa bürünür. O anda İsa’nın Musa ve İlyas ile konuştuğu görülür. Konuşmalarının konusu İsa’nın Kudüs’te gerçekleşecek olan ölümüdür. Bir bulut İsa’yı ve Musa’yı örttüğünden, onları dinleyen Petrus, Yahya ve Yakup dağın eteklerine saklanır. Buluttan gelen bir ses İsa’nın kendi oğlu olduğunu ve en sevdiği kişinin o olduğunu belirtir.

6. Azize Catherine Şapeli

Azize Catherine Şapeli, Anna adındaki bir bağışçı tarafında yaptırılmış. Serbest haç planlı, merkezi kubbeli, haç kolları beşik tonozlu ve apsisi templonlu şapel 11. yüzyıla tarihleniyor. Karanlık Kilise ile Çarıklı Kilise arasında yer alıyor.

Zemininde 9 mezar, duvarlarında ise 2 nişli mezar yer alıyor. Duvarlarındaki fresklerde Aziz Basileios, Aziz George, karşısında ise Aziz Theodoros ve Azize Catherine tasvirleri yer alıyor.

7. Çarıklı Kilise

Çarıklı Kilise, adını Hz. İsa’nın göğe yükselişinin resmedildiği freskin altında bulunan çarığa benzeyen ayak izlerinden almış. Karalık Kilise ve Elmalı Kilisesi ile benzer özellikler gösteren kilise 11. yüzyılda inşa edilmiş. Göreme Açık Hava Müzesinin en yüksek noktasındaki kiliseye giriş demir merdivenden yapılıyor.

İki sütunlu ve dört kubbeli, üç apsisli ve iki sütunlu kilisenin ön bölümü yıkılmış. Kilisenin altında yemekhane bölümünün bulunması bu kiliseyi özgün kılan özelliklerden. 11. yüzyıla tarihlenen freskler İncil’den ve Tevrat’tan alınmış sahneler anlatılıyor. Oldukça yıpranmış fresklerde anlatılan hikayeler:

Yıldız bilimcilerden Gaspar, Merkür ve Baltazar doğuda İsa’nın yıldızını görürler. Önlerinden giden yıldızı takip ederek İsa’nın doğduğu yere ulaşırlar. İsa’yı gördüklerinde ona taparlar ve yanlarında getirdikleri altın, buhur ve iyi kokulu parfüm, ilacı hediye ederler. Müneccimlerden biri genç, biri orta yaşlı, diğeri ise yaşlıdır. Müneccimlerin kıyafetleri kralların kıyafetleri gibi süslü ve gösterişli. Fresklerdeki figürlerin büyük ve uzun çizilmiş.

8. Rahibeler Ve Rahipler Manastırı

Kızlar ve Erkekler Manastırı veya Rahibeler ve Rahipler Manastırı olarak adlandırılan yapılar, hemen müze girişinde yer alıyor. Kız öğrencilerin eğitim gördüğü, içerisinde yemekhanesi, mutfağı, şapeli, kilisesi bulunan yedi katlı büyük bir kompleks olan Kızlar Manastırının yalnızca ilk iki katı ziyarete açık.

Erkekler Manastırı ise rahibeler manastırının hemen karşısında, erkek öğrencilerin eğitim aldığı okul. Erkekler Manastırı da yine Kızlar Manastırı ile benzer bölümlere sahip çok katlı bir yapı. Buranın da sadece giriş katı ziyarete açık. Manastırda katlar arasındaki bağlantı tünellerle sağlanmış. Tehlike anında tünelleri kapatmak üzere Kapadokya yeraltı şehirleri tasarımında olduğu gibi yuvarla Sürgü Taşları kullanılmış.

9. Tokalı Kilise

Tokalı Kilise, Göreme Açık Hava Müzesi girişinin hemen dışında yer alıyor. Göreme Müzesi biletiyle burası da ücretsiz ziyaret edilebiliyor. Kapadokya bölgesinin bilinen en eski kaya kilisesi unvanına sahip. Bugüne dek göreceğiniz en duru güzelliğe sahip Meryem Ana freskine sahip. Kilisede Hz. İsa’nın mucizeleri ve Aziz Basil’in hayatından kesitleri anlatan fresklerin Kapadokya’daki duvar resim sanatının doruğunu temsil ettiği söyleniyor.

Tokalı kilisesi, çok bölümlü epey büyük bir kilise. 10. yüzyılın sonu ile 11. yüzyılın başına tarihlenen kilise 4 mekandan oluşuyor. Beşik tonozlu, tek nefli Eski Kilise’den sonra enlemesine dikdörtgen planlı Yeni Kilise’ye geçiliyor. Kırmızı ve yeşil rengin baskın olduğu İncil’den alınma freskler Eski Kilise duvarlarını süslüyor. Yeni Kilise ana mekanındaki fresklerde ise çivit mavisi rengin hakim.

Kompozisyonu çok kalabalık olan freskte İmparator Agustus döneminde ilk nüfus sayımının yapılabilmesi için herkesin kendi şehrine giderek kaydını yaptırmasını anlatıyor. Bu nedenle de Yusuf ve Meryem, Nasıra şehrinden Beytüllahim’e yola çıkarlar. Bu sahnede Meryem, bir eşek üzerinde Yusuf ve hizmetkârla birlikte yolculuk yaparken resmedilmiş.

Cebrail, Yusuf adında bir erkekle nişanlı olan bakire Meryem’i ziyaret eder ve Meryem’e Tanrı’nın Ruhu tarafından hamile kalacağını, bir oğlan doğurup adını İsa koyacağını belirtir. Akrabası olan Elizabeth de yaşlı olmasına karşın, bir oğlana gebe kalır ve hamileliğinin 6. ayındadır. Meryem müjde olayından sonra Yahuda şehrine doğru yola koyulur ve Elizabeth ile kocası Zekeriya’yı selamlar. Figürler oldukça temiz ve düzenli resmedilmiş.

Fresklerinde İsa’nın çocukluğundan mucizelerine kadar geçen zaman ve azizlerin resimlerinin bulunduğu Elnazar Kilisesi ve 1957’de bulunan, girişine toprak yığılması sonucu freskleri bozulmadan kalmış Saklı Kilise de Göreme gezilecek yerler arasında.

Göreme Milli Parkı giriş ücreti ve ziyaret bilgileri

🗺 Adres: Göreme Örenyeri, Göreme, Nevşehir
🕘 Ziyaret saatleri: Göreme Milli Parkı ziyaret saatleri yaz dönemi (1 Nisan – 1 Ekim) 08.00-19.00, kış dönemi (1 Ekim- 1 Nisan) 08.00-17.00. Bilet satış gişesi yaz döneminde 18.30’da, kış döneminde ise 16.15’te kapanıyor. Milli park haftanın 7 günü ziyarete açık.
🔐 Göreme Mill Parkı giriş ücreti: 75TL. Müze Kart geçerli.

Göreme Milli Parkı nerede 📍

Göreme Açık Hava Müzesi, Göreme’nin merkezine iki, Çavuşin ve Ortahisar’a üç kilometre uzaklıkta yer alıyor. Nevşehir’e on üç, Ürgüp’e de altı kilometre mesafede bulunan Göreme Açık Hava Müzesi’ne ulaşım, tüm Kapadokya bölgesinden karayolu ile oldukça kolay.

Göreme Milli Parkına nasıl gidilir 🚘

Göreme Milli Parkı‘na ulaşmak için kullanabileceğiniz iki farklı havalimanı var. Nevşehir Kapadokya Havalimanı ve Kayseri Havalimanı Göreme seyahati için iki ayrı alternatif. Nevşehir Kapadokya Havalimanı (NAV), Nevşehir kent merkezine 30 km, Kapadokya’nın kalbi Göreme’ye ise 43 km uzaklıkta yer alıyor. Kayseri Erkilet Havalimanı (ASR) ise Göreme’ye 76 km ve araçla ulaşımı 1 saat sürüyor.

Göreme, Kapadokya bölgesinin merkezinde Nevşehir-Kayseri karayolu üzerinde yer alıyor. Türkiye’nin birçok şehrinden Nevşehir’e direkt otobüs seferleri var. Nevşehir Otogarından ise Göreme’ye her 20 dakikada bir dolmuş seferi yapılıyor.

Kusursuz bir Kapadokya deneyimi yaşayıp, bölgeyi başından sonuna dek tanımak isteyenler; Ürgüp, Göreme, Avanos, Uçhisar Kalesi ve Ortahisar Kalesi, Derinkuyu, Kaymaklı, Özkonak Yeraltı Şehirleri, Ihlara Vadisi, Aynalı Kilise, Güvercinlik Vadisi, Selime köyü, Çavuşin, Güllüdere Vadisi ve Paşabağı-Zelve’ye mutlaka uğramalı.

Göreme Açık Hava Müzesi, yalnızca ülkemizin ve Kapadokya’nın değil, barındırdığı kültürel mirasla tüm dünyanın en dikkat çekici bölgelerinden. Tarih ve yaşamın aynı noktada kesiştiği bu doğal güzellik Anadolu kültürü ve tarihi için taşıdığı önemin yanı sıra semavi dinler için de büyük bir hazine. Kapadokya balon turu, atla safari, vadilerde kapadokya yürüyüş turları gibi aktivitelerden en az birine katılmadan Göremeden ayrılmayın.