Özgürlük Meydanı: Szabadság tér, Budapeşte

Özgürlük Meydanı (Szabadság tér), Budapeşte’nin Lipótváros semtinde bulunan halka açık bir meydan. Uzun yıllar Habsburg hakimiyeti altında yaşayan Macar ulusunun özgürlük mücadelesinin simge noktalarından birisi. Zincir Köprü ve Margit Adası arasında, Tuna Nehri kıyısındaki Budapeşte Parlamento Binası‘nın arka taraflarında kalıyor.

Uğurda ağır bedellerin ödendiği, büyük mücadelelerin verildiği, ancak bu büyük mücadelelere karşın hüsranla sonuçlanan ulusal direnişin sembolü meydan görmeye değer. Sahilden Parlamento binasına yürüyenler bu meydanı göz ardı edebilir belki. ‘Liberty Square’ yani yani Özgürlük Meydanı bir çok dev anıtsal binalar ile sıralanmış ve her biri şehrin zenginliğini ve önemini simgeliyor.

Szabadság tér: Özgürlük Meydanı, Budapeşte

Budapeşte’nin geniş ve ferah Özgürlük Meydanı 9. yüzyılın sonlarında geliştirilmiş. Meydandaki bazı binalar Art Nouveau tarzında tasarlanmış. Ronald Reagan ve Harry Hill Bandholtz anıtları yanında II. Dünya Savaşı’nda Nazi Alman işgalinden Macaristan’ın kurtuluşunu simgeleyen Sovyet Anıtı da meydanda yer alıyor.

Daha önceleri ise Ujepület adı verilen bir kışlanın bulunduğu yerde artık bu meydan var. Kışla 1786’de Macaristan’ı da yöneten Avusturyalılar tarafından yapılmış. Onların deyimiyle ismi Nugebaude idi. 1848-1849 yılları arasındaki Macar ayaklanmasındaki baskının sembolü olmuş.

Macar Bağımsızlık Mücadelesinde, bir çok Macar burada ya hapsedilmiş yada öldürülmüş. Burada idam edilen en tanınmış Macar ise Lajos Batthyany. Kendisi Macar devriminde ülkenin başbakanlık koltuğunda oturuyordu.

Avusturya-Macaristan uzlaşmasının ardından 1867’de binayı yıkma planları yapılmaktaydı ancak 19. yüzyılın sonlarına doğru buranın bir meydan olması gerektiğine karar verilmiş ve harekete geçilmiş. Art Nouveau tarzında binalarla donatılmış.

Macar Ulusal Bankası

Mimar Ignar Alpar’ın diğer yapısı olan Macar Ulusal Bankası (Magyar Nemzeti Bank), Özgürlük Meydanı’nın doğu yakasında bulunuyor. Macaristan Ulusal Bankası 1924 yılında kurulmuş ve 1 Ağustos 1946’da Macar para birimi Forinti’yu tanıtan Kraliyet Macar Devlet Bankası’nın yerini almış.

Klasik tarzda yapılmış olan bina ve heykeltıraş Karoly Sennyei’nin dış cephede kireç taşı üzerine yapmış olduğu para ve ticaret sembolleri binaya büyük bir anlam katıyor. Yeni ile eskiyi ayıran bu otobüs istasyonu 1948 ile 1949 arasında Macar mimar Nyiri Istvan tarafından yapılmış. 2004’ten bu yana Design Terminal ismiyle bir tasarım evi olarak kullanılıyor.

Budapeşte Amerikan Konsolosluk Binası

Budapeşte Amerikan Konsolosluk Binası (Amerikai Egyesült Államok Nagykövetsége), Budapeşte’deki ilginç binalardan biri. 1900’de yapılan ve 1935’ten beri de Amerikalı diplomatlara ev sahipliği yapan bina, Szabadság Tér’de yer alıyor. Mimar Aladar Karman ve Gyula Ullman tarafından tasarlandığı dönemde Macar Ticaret Odası olarak kullanılan yapı, kentin Peşte yakasında yer alıyor.

Konsolosluk Binası’nda, 1956 ile 1971 arasında Kardinal József Mindszenty yaşamış. Şu anki büyükelçilik ofisinde yaşamını sürdüren kardinal, Macar ayaklanması sırasında mültecileri evine kabul etmiş. Bina, 1946’da Amerika tarafından, Macar hükumetinden satın alınmış.

Konsolosluğun arka sokağına bakan bina ise Posta Merkezi. Art Nouveau tarzında yapılan binanın mimarı ise o dönemin en önemli mimarlarından Ödön Lechner. Cephesi çiçek ve arı motifleriyle bezeli.

Sovyet Anıtı

Budapeşte’de kalan az sayıdaki Sovyet anıtlarından biri olan Sovyet Anıtı (Szovjet hősi emlékmű), Özgürlük Meydanı’nın ortasında ilk göze çarpan yapı. Karoly Antal tarafından yapılmış olan anıt 1944-1945 yılları arasında hayatını kaybeden Sovyet askerlerine adanmış.

Dev bir göbek taşının üzerinde orak ve çekicin yer aldığı, altında ise Sovyet askerlerinin savaştaki görüntüsünün tasvir edildiği anıtta ayrıca komünist yıldızı da bulunuyor. Günümüzde Macarların pek hoşlanmadığı bu heykel, yalnızca Sovyet rejimini hatırlatmakla kalmıyor aynı zamanda eskiden kaybedilmiş topraklara bir hakaret gibi algılanıyor.

Budapeşte gezilecek yerler listenize ekleyebileceğiniz Budapeşte Özgürlük Meydanı, Zincir Köprü’den yürüme mesafesiyle 1 kilometre. Vigyázó Ferenc utca ve Nádor utca yönünde devam ettiğinizde Szabadsag Ter’e ulaşacaksınız.

M3 Nolu (mavi) metro hattının Arany Janos Utka durağında indiğinizde ise yaklaşık 5 dakika yürümeniz yeterli. Arany János utca’dan Sas utca’ya dönüp, ilerlediğinizde Podmaniczky Frigyes tér yönünde sola döndüğünüzde karşınızda görüyorsunuz. En iyisi Google Map kullanmak.