Kibyra Antik Kenti

Kibyra Antik Kenti, Burdur‘un Gölhisar ilçesi sınırlarında, göl ve ova manzarasına sahip üç tepe üzerinde kurulu. ‘Gladyatörler Şehri’ olarak bilinen kent, Burdur il merkezinin 110 km güneybatısında yer alıyor. Gölhisar Ovasının batı yamacına hakim bir noktada, ardıç ve sedir ormanlarıyla kaplı bin yüz metre yüksekliğe kurulu.

Hızlı atların ve gladyatörlerin şehri Kibyra, Lidya ve Roma dönemlerinde en parlak günlerini yaşamış. Bir zamanlar Lidya ve Roma uygarlığının en önemli kentlerinden biriydi. Notlarında söz eden Amasyalı Strabon, Kibyralıların aslen Lidyalı olduğunu belirtmiş. 2 bin 300 yıllık tarihi geçmişi olan şehirde 2006 yılında başlatılan kazı çalışmalarıyla muhteşem görünümde devasa anıtsal yapılar ayağa kaldırıldı.

Köklü bir devlet geleneğine ve bürokrasiye sahip kent, etrafındaki 25 kentin yargı merkezi olmuş. Hızlı koşan atlar yetiştirmişler, ağaç oymacılığı, dericilik, seramik ve demir işçiliğinde ustalıklarını göstermişler ve askeri gücüyle nam salmışlar. Gladyatörlerle özdeşleşmiş şehirde dünyanın en büyük meclis binasını kurmuşlar.

Yukarı ve aşağı Agorası, Anadolu’nun en görkemli stadyumlarından biri, Meclis Binası ve Tiyatrosu, birbirinin önünü kesmeyen antik yapılarıyla, sonsuz gibi uzayan ovaya hakim bir noktada kurulu. 2 bin 300 yıllık antik kente Burdur ve Isparta’dan ulaşım için epey zaman ayrılması gerekse de gidip görmeye değer bir miras.

🚘 Kibyra gezisi için araç kiralayacaksanız www.discovercars.com web sitesinden güvenle uygun fiyatlı araç kiralayabilirsiniz. DiscoverCars.com, online araç kiralama rezervasyonlarında lider konumda. Farklı şirketlerin araç kiralama tekliflerini kıyaslayıp size listeliyor ve bu sayede siz de seyahatiniz için en iyi olanı seçebiliyorsunuz.

Kibyra Antik Kenti, Burdur

Kibyra Antik Kenti, Burdur’un Gölhisar ilçesi sınırlarında yer alıyor. Lidya ve Roma İmparatorluğunun Batı Anadolu topraklarına egemen olduğu dönemde bu uygarlıkların en önemli askeri garnizon kentlerinden biri olan Kibyra, Gölhisar Ovasının batı yamacına hakim bir noktada, ardıç ve sedir ağaçlarıyla kaplı 1.100 ile 1.300 metre yükseklikte kurulu.

Amasyalı ünlü gezgin Strabon’un kayıtlarında Kibyralılardan aslen Lidyalı olarak söz ediliyor. Strabon’a göre Kibyralılar Lidya’dan göç ederek Kabalis bölgesine gelmişler. Çok kısa süre içerisinde yörede denetimi ellerine alıp coğrafyada yaşayan Pisidyalıları ve diğer halkları boyundurukları altına almışlar.

Çok geçmeden yerleşim alanlarını değiştirerek bölgeyi planlı bir yaşam merkezine dönüştürmüşler. Çevresi 100 Stadia’ya ulaşan bir kent kurduklarını bildiriliyor. Aynı kaynakta Kibyra’da Lidce, Solymce, Pisidce ve Helence olmak üzere dört farklı dilin konuşulduğu da vurgulanıyor.

Kibyra, II. Eumenes (İ.Ö. 197-159) zamanında Bergama Krallığı egemenliğine girmişler. Sonraki dönemde, MÖ 2 ve MÖ 1. Kibyra ve yakın çevresinde konumlanmış antik kentlerden Boubon, Balboura ve Oinoanda’dan oluşan Kabalis Bölgesi Dört Kent Birliğini kurmuşlar.

Kibyra, dörtlü ortak meclisin oluşturduğu Kabalis Bölgesi Dört Kent Birliği ordusuna 30 bin piyade ve 2 bin atlı süvari çıkarabildiği için iki oy hakkına sahipken, diğer üç kent birer oy hakkına sahip olmuş. Kent her zaman tiranlar tarafından idare edilmiş.

Roma generali Murena, MÖ 82 yılında Kibyra tiranı Moagetes II’nin hükümdarlığına son vererek, 40 yıl süren birliği dağıtmış. Bubon ve Balbura, Likya Birliği’ne, Kibyra ise Roma İmparatorluğu’nun Küçük Asya Eyaletine dahil edilmiş.

Kibyra hikayesini anlatan Strabon, birliği oluşturan diğer şehir Oineanda’ya değinmese de bu şehir de diğerleri gibi Lykia’ya bağlandığı tahmin ediliyor.

MS 23 yılında yaşanan bir depremle büyük çoğunluğu yıkılan kente dönemin Roma İmparatoru Tiberius 5 yıl için vergi affı getirmiş ve para yardımında bulunmuş. İmparatorun desteğini karşılıksız bırakmayan Kibyralılar şehrin ismini Caesarea Kibyra (İmparatorun Kibyrası) olsak değiştirerek minnettarlıklarını göstermiş.

Kibyra özellikle MS 1. ve 3. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşamış. Stratejik coğrafi konumuyla bölgedeki 25 kentin yargı merkezi işlevini de gören şehir, antik dönemde at yetiştiriciliği ile nam salmış. Bu özelliği nedeniyle şehirden ‘Hızlı koşan atların şehri’ olarak da söz edilmiş.

Antik kentin kurulduğu muhteşem göl ve ova manzarasına sahip üç tepede kazı çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Günümüze kadar ulaşan yapıların büyük çoğunluğu da Roma dönemine ait. 2016’da UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine dahil olan antik kentin kalıcı listeye dahil edilmesi yönündeki çalışmalar da sürüyor.

Kibyra Antik Kenti Gezilecek Yerler

Kibyra, Roma ve Bizans mimari geleneğini yansıtan 12 bin kişilik stadyumu, dünyada eşi benzeri olmayan orkestra bölümündeki Medusa mozaiği ile kaplı dört işlevli müzik evi (odeon), geç Roma hamamı, agoraları, ana caddesi, 9 bin kişi kapasiteli tiyatrosu, kışlık tiyatrosu ve yeraltı mezarlarıyla görülmeye değer.

Kentin doğu girişinde yer alan Ana caddenin her iki kenarında anıt ve lahit mezarlar sıralanmış. Kazı çalışmalarında, Türkiye‘deki antik döneme ilişkin en uzun gladyatör frizleri burada bulundu. Burdur Müzesinde sergilenen, 30 bini aşkın piyade ve 2 binin üzerinde atlı askeri birlik Gladyatör kabartmaları kentin militarist karakterini öne çıkarıyor.

1. Stadyum

Stadyum, Kibyra Antik Kentinin girişinde sol tarafta bulunuyor. 12 bin kişilik kapasitesi ve 200 metrelik pist uzunluğu ile yapı inşa edildiği ilk dönemde sportif amaçlarla kullanılmış. Daha sonraki dönemde ise stadyumda gladyatör savaşları yapılmış.

Antik dönemin en ihtişamlı beş stadyumu arasında gösteriliyor. Anıtsal bir kapıdan Stadion’a giriliyor. Diğer bir kapısı, güneydeki apsisin tam ortasındaki tonozlu kapı.

Stadyumun batı tarafı, yamacın yüksek olan ana kayasına yaslandığından buraya 21 oturma basamağı yapılırken karşısındaki alçak eğime sahip noktaya 7 oturma basamağı konulabilmiş. Böylece karşıda oturan seyircilerin muhteşem ova ve göl manzarasını kapatılmamış.

Batı oturma sıralarının altında künklere bağlanan, büyük bir saklama kabı Pithoslarlar kurarak, gelecek yağmur sularının stadyum zeminine ulaşmasını engellemişler.

2. Agora

Kibyra Agorası, Tiyatro ve Stadyumu birbirine bağlayan doğu – batı doğrultulu Ana caddeden ulaşılıyor. Cadde bir kavşakla kuzey yönde uzayan Agora sütunlu caddesine, batıda ise tiyatroya uzanan caddeye bağlanmış. Üç terasa oturtulmuş üstü kapalı sütunlu galerileriler uzanıyor. Agora’nın kuzey batı köşesine yakın konumda Roma Dönemi hamam yapısı ve onun önündeki düzlükte de Gymnasion yer alıyor.

3. Hamam

Hamam, Kibyra Antik Kenti’nde en az 1.800 yıllık bir tarihe geçmişe sahip. Roma döneminde inşa edildiği tahmin edilen hamamın ana yapısını oluşturan bölüm 2 bin 600 metrekare, toplam alanı ise 5 bin 400 metrekareye ulaşıyor.

Stadyum ve odeondan sonra kentin en büyük üçüncü yapısı olan hamam Anadolu’nun en büyük hamamlarından biri. Isıtma sistemi ise zemindeki mermerlerin altından mermerleri ısıtılması şeklinde tasarlanmış.

4. Tiyatro

Kibyra Antik Tiyatrosu, 9 bin kapasitesiyle kentin en görkemli yapılarından biri. Anadolu’daki orta büyüklükte birçok antik tiyatroyla özdeş. Oturma kısımlarının dik oluşu nedeniyle her bir noktadan sahneye olan hakimiyetin eşitliğinin sağlandığı oturma düzeni şehrin diğer kentlerden olan mimari anlayış farkını yansıtıyor.

Oturma sıralarını yatay bölen yürüme yolu blokların a kentin ileri gelen kişilerinin kent için yaptıkları hayır işleri Hellence olarak kazınmış. Tiyatronun oturma yerleri ve güneyindeki süslü giriş kapısı kazılarla ortaya çıkarılmış durumda.

5. Odeion

Odeion, Kibyra Antik Kentini dünyanın enleri listesine sokan bir başka yapı. Antik kentin kamu binalarının yer aldığı tepenin güneybatısında yer alıyor. Antik dönem Anadolu’da üzeri çatıyla kapatılıp, ısıtılabilen en büyük antik dönem kamu yapısı özelliğine sahip.

Müzik Evi/Meclis Binası olarak adlandırılan Odeion, 31 oturma sırası ile yaklaşık 3600 kişilik kapasiteye sahip. Dünyada bilinen ölçüleriyle en büyük odeon olan Kibyra Odeon’u Roma Döneminde Küçük Asya Eyaletinin yargı merkezi olmasından dolayı büyük davaların görüldüğü mahkeme binası olarak kullanılmış.

Roma’nın Küçük Asya Eyaleti olarak adlandırılan Anadolu coğrafyasındaki yönetim merkezi Efes şehrinde iken yargılama merkezi Kibyra’da yer almış. Mahkeme başkanının yer aldığı Kibyra, çevresindeki 25 kentin yargılama merkezi görevini üstlenmiş.

Önüne eklenen sahne binası ile Odeion’un kış aylarında aynı zamanda kent meclisin toplantılarının burada yapıldığı, tiyatro olarak kullanıldığı düşünülüyor. Tiyatronun ön alanında toplam boyutu 540 metrekare mozaik döşem ortaya çıkarılmış. Anadolu’da bu güne dek ortaya çıkarılmış tamamıyla sağlam durumdaki en büyük mozaik.

Büyük olasılıkla 4. yüzyılda geçirdiği bir yangından sonra işlevsiz kaldığı düşünülüyor. Yangın sonucu göçtüğü anlaşılan çatısı haricinde neredeyse tamamen korunmuş durumda ortaya çıkarılmış. Orkestranın tam merkezinde ortaya çıkarılan renkli mermerlerden yapılmış Medusa, betimlemesiyle büyüleyici.

6. Medusa Mozaiği

Medusa Mozaiği, MS 1. yüzyılın ilk döneminde inşa edilen bir sanat harikası. Mitolojide gözlerine bakan kötü niyetli kişileri taşa çevirdiğine inanılan yılan saçlı, keskin dişli, dişi canavar olarak bilinen Medusa’yı tasvir eden mozaik benzersiz. ‘Opus Sectile’ tekniği ile kırmızı beyaz renkte mermerlerden yapılmış.

Kibyra Odeonun orkestra zemininin ortasını süsleyen böylesine bir Medusa resmi, Anadolu’da bir başka eşi ve benzeri yok. Kocaman gözleri, kalın dudakları arasından dışarı sarkmış dili, dalgalı saçlarına ve boynuna dolanmış yılanları, çevresini saran yaprak benzeri mermer bezemeleriyle büyüleyici.

Kibyra kazılarında ortaya çıkarılan arkeolojik buluntuların tümü bugün Burdur Müzesi’nde korunup sergileniyor. Burdur şehir merkezinde yer alan Burdur Müzesi, 2008’de ‘Gezilip Görülmeye Değer Müze Ödülü’ almış. Sagalassos Antik Kenti buluntularının yer aldığı müzede 60 binden fazla kültür varlığı yer alıyor.

Kibyra Antik Kenti giriş ücreti ve ziyaret bilgileri

🗺 Adres: Horzum Mahallesi, 15400 Gölhisar, Burdur
🕘 Kibyra Antik Kenti ziyaret saatleri: Kibyra Antik Kenti ziyaret saatleri 08.30-17.30. Antik kent, haftanın 7 günü ziyarete açık.
💶 Kibyra Antik Kenti giriş ücreti: Kibyra Antik Kentine giriş ücreti alınmıyor.

Kibyra Antik Kenti, Burdur’un Gölhisar ilçesi, Horzum Mahallesi sınırlarında bulunuyor. Birçok büyük kentten özel araçla rahatlıkla ulaşılabilen antik kent, Burdur’a 110, Antalya‘ya 142, İzmir‘e 332, Ankara‘ya 531, İstanbul’a ise 688 km uzaklıkta.

Antalya üzerinden Çavdır-Denizli yol güzergahını takip ederek Gölhisar’a gelerek buradan da Kibyra antik kentine rahatça ulaşabilirsiniz. Ankara tarafından ise Afyonkarahisar-Burdur karayolundan Gölhisar-Fethiye istikametini takip ederek Gölhisar’a ulaşmak mümkün.

İzmir-Aydın-Denizli güzergahından ise Acıpayam-Gölhisar hattını takip ederek Kibyra Antik Kenti’ne varabilirsiniz. Kibyra’ya gitmişken Böğrüdelik yaylasını, Gölhisar gölünü, Kocagölü, Yusufça Erken Bizans kilisesini de görülecek yerler listesine ekleyebilirsiniz.

Lavantalı kokulu köyüyle adında sıkça söz ettiren Burdur’un Gölhisar ilçesinin kavurması ve çörekotu kahvesi de meşhur. Sipsi ustalarından ‘Teke Yöresi’ müziğini de fırsatınız varsa araştırıp, bulup dinleyin.

Kibyra Antik Kenti, son yıllarda arkeoloji dünyasında kazı çalışmalarının her anı merakla beklenen muhteşem bir antik kent. Roma İmparatorluğu döneminde gladyatörlerin ve atlı askerlerin yetiştirildiği merkezlerden biri olan şehir, bozulmadan günümüze ulaşan mimari yapılarıyla görülmeye değer.