Dünyadaki En Büyük Antik Dini Mekân: Karnak Tapınağı

Karnak Tapınağı, Eski Mısırlılar tarafından inşası 2000 yıldan fazla süren bir tapınak şehri. Dünyanın en eski ve gizemli uygarlığının beşiği olan Mısır’ın Luksor şehrinin 2,5 km kuzeyinde, küçük bir köyü olan El-Karnak’ta yer alan tapınak, Dünyada bugüne kadar inşa edilmiş en geniş yapı.

İsa’nın 1,500 yıl öncesinde, Yeni İmparatorluk devrindeki Mısır’ın büyüklük, zenginlik ve ihtişamını gözler önüne seren Karnak Tapınak Kompleksi, Dünyadaki en büyük antik dini mekân olan biliniyor. Antik Mısır rotasında görülmesi gereken bir yer. Hurghada tatili yaptığınızda bu tapınağa da günübirlik düzenlenen turlara katılın.

Karnak Tapınağı’nın olduğu coğrafya Orta ve Yeni Krallık dönemlerinde antik Teb Kentiydi ve Tanrı Amon’un hüküm sürdüğü yerdi. Tanrı Amon inancının merkezi olarak, tarihi bilinmeyen çok eski bir yapı ile başladı ve yapımı 2000 yıldan fazla sürdü. Tapınak, Amon rahiplerinin “Cennetin en büyüğü, Dünyanın en eskisi” diyerek her gün ilahiler okudukları bir yerdi.

Asya’dan gelen zalim Hiksoslar’ın yüzyıllar önce kovulmasına yardım etti. Ülke özgürlüğüne kavuştuktan sonra başa geçen her firavun, Tanrı Amon’a duyduğu minnetin göstergesi olarak onun tapınağına gösterişli eklemelerde bulundu.

Çalışmaların kesintisiz olarak 2.000 yıl boyunca sürdürüldüğü Karnak Tapınağı, giderek daha genişleyip zenginleşti ve neredeyse devlet içinde bir devlete dönüştü. Amon, dünyanın ilk üstün tanrısı oldu ve Tanrıların Tanrısı olarak selamlandı.

Karnak Tapınağı

Karnak Tapınağı, bütün din yapılarının anası ve burası 4,000 yıl önce bile bir hac yeriydi. 800 metre genişliğinde ve 1,5 km uzunluğunda arasında bir bölgeyi kapsıyor. 61 dönüm alana yayılan Amon’un kutsal kutusu, ortalama 10 Avrupa katedralinden daha fazla bir alana yayılmış.

Mısır’ın eski başkenti Teb’in bulunduğu yere inşa edilen Karnak tapınağı, bir mimarlık ve kabartma sanatı hazinesi gibi. Büyük Tapınak ve Karnak’ın Kalbi bundan dolayı büyük. St. Peter’s, Milan ve Notre Damme Katedrallerinin duvarları bundan daha küçük. Tapınakların etrafı 10 metre kalınlığında ve 2.400 metre uzunluğunda tuğladan yapılmış bir surla çevrili.

Tapınağa, kesme taşlarla döşeli, etkileyici Sfenksler Caddesi‘nden giriliyor. Her iki yanda, yirmişer adet, yer alan oturmuş pozisyondaki koç başlı sfenksler, tanrı Amon’un bir sembolü. Habeş kralları (MÖ 656) tarafından inşa edilmiş.

Sfenksler Caddesinden sonra girilen Birinci Pilon, Kral I. Nektanebo (30. Hanedanlık) tarafından yapılmış. Buradan girilen 84 metre genişliğinde, 100 metre uzunluğundaki Taharqa Köşkü, 22. Hanedanlık döneminde yapılmış.

Sol yanda II.Seti tapınağı, Amon, MutKhons Tanrıları için üç küçük şapel ve sağda üç yani Osiris sütunları ile çevrili avlusu bulunan III. Ramses Tapınağı bulunuyor.

Ortada yer alan, 25 metre uzunluğundaki Papirüs Sütunu, karşı karşıya sıralanan 5 çift sütundan ayakta kalabilmeyi başarmış tek sütün olarak gökyüzüne yükseliyor.

İkinci Pilon, 18. Hanedanlık zamanında yapılmış ve oldukça hasar görmüş. I. Ramses zamanında tamamlanmış. Avlunun sol tarafında, II. Ramses’in 3 adet heykeli bulunuyor. Bunlar insan egosunun büyüklüğünü temsil ediyor bana göre.

İkinci Pilon; III.Amenhotep başlanana, I.Seti tarafından devam ettirilen ve oğlu Ramses II tarafından (MÖ 1279 ve 1213) bitirilen, muazzam Hipostil Salona açılıyor.

Doğu-batı ekseni üzerinde sıralanmış, 15 ve 23 metre yüksekliğinde, 16 sıra halinde, 134 sütunun bulunduğu 600 metrekarelik bu görkemli yer karşısında, insanlar cüce gibi kalıyor. 3,5 metre genişliğindeki sütunların olduğu bu Hipostil holden yukarı bakıldığında, birbirleri üzerine eğilip sallanan ve gökyüzüne ulaşmaya çalışan ağaçlara benziyor.

Her biri 161 km uzaklıktaki Güney Nil’den getirilen bu olağanüstü dev kumtaşı sütunlarının üzerinde kabartmalar yer alıyor.

Üçüncü Pilon, III.Amenhotep, Dördüncü Pilon ise I.Tutmosis tarafından yaptırılmış.

Dördüncü Pilon’un önünde; I ve III.Tutmosis’e ait, 28 metre yüksekliğinde 143 ton ağırlığındaki yekpare granit dikili taşlardan sadece biri ayakta kalmış. Yıkılan diğer dikili taşın parçaları ise avluda yatıyor.

Buradan itibaren Tanrı Amon’a ait kutsal dar ve küçük mekanlar, girişteki ana aksn devamında ardı ardına dizilirken, sağ tarafta güney yönündeki aksta III. Tutmosis ve Hatcepsut’un yaptırdığı pilonlar ve anıtsal heykeller sıralanıyor.

Dördüncü Pilon’un arkasından III. Tutmosis’in yaptırdığı 14 sütunlu küçük hipostil hol ve Kraliçe Hatcepsut‘a ait, 29.5 metre yükseklikte 322 ton ağırlığındaki, 2 dikili taştan birisi duruyor. Kraliçe Hatshepsut öldüğünde, III.Tutmosis bu 2 obeliski gizlemek için uzun ve yüksek bir duvar yaptırmış.

Beşinci Pilon, I.Tutmosis, tarafından tekrar inşa edilmiş, girişin her iki tarafı da zamanla zarar görmüş ve III.Tutmosis buraya 2 küçük o da yaptırmış.

Altıncı Pilon ise II.Tutmosis tarafından yaptırılmış. Burada yer alan Ataların Odası adlandırılan ünlü bir salon bulunuyor. Orijinal tapınak III. Tutmosis tarafından yaptırılmış fakat Büyük İskender’in üvey kardeşi Philip Arrhidaeus tarafından yeniden inşa edilmiş. Granitten yapılan tapınak, Amon-Ra’nın kutsal sandalına adanmış. Tapınağın arkasında Orta Krallık zamanından kalma, çok ağır hasar görmüş bir avlu var.

Yedinci Pilon, ve III.Tutmosis tarafından yapılmış ve Cashet Avlusu olarak biliniyor. 1902 yılında Fransız Mısır bilimci Georges Legrain (1865–1917), avlunun etrafında gizlenmiş heykellerden oluşan çok değerli bir koleksiyon keşfetmiş. Şimdi burayı Cashet Avlusu olarak biliyoruz. Thutmose III tarafından yapılan 7. Pilon da çok ağır hasar görmüştür. Yedinci Pilon avlusunun ötesinde II. Ramses ve III.Tutmosis’e ait 2 heykel var.

Sekizinci Pilon, Hatşepsut tarafından yapılmış, III.Tutmosis tarafından dekore edilmiş ve Seti I tarafından da restore edilmiştir. Pilon’un önyüzündeki sahnelerde, Hatşepsut farklı tanrılarla resmedilmiş ve dini bir sahne de III.Tutmosis resmedilmiş.

Avlunun sol tarafında ise II. Amenhotep tarafından yaptırılan, Heb-Sed Shrine‘nin kalıntılarının olduğu Dokuzuncu Pilon ve Onuncu Pilon bulunuyor. Dokuzuncu Pilon, büyük hasar görmüş.

Son olarak Onuncu Pilon, aşırı zarar görmüş durumda. Kral Horemheb tarafından tekrar yapılmış. Bu pilonun önünde, sfenks caddesinin kalıntıları bulunuyor. Burası, Mut Tapınağı’nın önündeki II.Ptolemy’nin geçidine doğru uzanıyor.

Tapınağın sonunda bulunan ilginç bölüm, III.Tutmosis in yaptırdığı büyük festival tapınağı. Botanik ve hayvanat bahçesi olarak bilinen bu bölümde, firavunun Suriye seferinden dönerken getirdiği hayvan bitkilere ait çok güzel kabartmalar islenmiş.

Karnak Tapınağı‘nda yer alan tapınakta yer alan 80 metre uzunluğunda, 40 metre genişliğindeki Kutsal Göl ve Güneş Tanrısının bir sembolü olan bokböceği de görülebilir.