Avustralya’daki Kutsal Kaya: Uluru

Avustralya’nın neredeyse tam ortasında, çorak ve dümdüz ovada yer alan Ayers Kayası (Uluru) görenleri şaşırtıyor. Bu yaşlı kızıl kaya kütlesi, milyonlarca yıldır rüzgarların savurduğu kumlarla aşınarak meydana gelmiş. Avustralya yerlileri Aborijinler için kutsal olan bu kaya, günümüzde Avustralya’nın sembollerinden biri haline gelmiş.

Güneşin konumuna göre gün içerisinde renk değiştiren Ayers Rock, şafak vakti turuncu, gün içerisinde paslı kahverengi, gün batımında ise inanılmaz güzellikte bir kızıl renge bürünüyor.

Aborijinlerin Kutsal Kayası Uluru (Ayers Kayası)

Çölün ortasında yanan bir kor gibi görünen kaya, 1870 yılının başlarında Ernest Giles ve William C. Rose isimli iki kâşif tarafından keşfedilinceye kadar, hiçbir Avrupalı tarafından görülmemişti. Daha sonraları Güney Avustralya Bölgesi başbakanı olan Sir Henry Ayers adına ithafen bu kutsal kayaya Ayers Rock dendi.

Avustralya’nın göbeğinde, Alice Springs Kasabası’na 450 km’e uzaklıkta bulunan Ayers Rock, isminin ilk akla getirdiği gibi aslında tek parçadan oluşan dev bir kaya değil. Çoğu kaynaklarda dünyanın en büyük tek parça çakıl taşı olarak geçiyor, oysa bu yanlış bir bilgi. Yeryüzü hareketleri ile 500 milyon yıl önce yukarıya doğru itilmiş olan bir kumtaşının büyük bir bölümü yer altında bulunuyor.

Büyük bir bölümü yer altında olmak üzere 348 m uzunluğa sahip Uluru Kayasının deniz seviyesinden yüksekliği ise 863 metre. Uzunluğu 3,6 km, genişliği 1,9 km, çevresi 9,4 km olan kültle toplam 3,33 kilometrekare alanı kaplıyor. İnanılmaz olmakla birlikte Uluru’nun 2,5 km kitlesinin yer altında bulunduğuna inanılıyor.

Ayers Rock’un Kuzey Doğu tarafında yer alan 150 metre yüksekliğindeki dilim Kanguru Kuyruğu adıyla anılıyor. Kayalığın etrafında tam bir tur yürüyüş 4 saat sürüyor, uzunluğu ise 10 km.

Kütlenin 348 metre yükseklikte olan, yassılaşmış tepesi, inselberg veya ada dağ olarak adlandırılıyor. Yaklaşık 3 km uzunluğundaki Ayers Rock üzerinde çok sayıdaki oyuklar görülebiliyor. Çoğu yerde tepesinden aşağıya doğru akan suların yarattığı oyuklar kayaya etkileyici bir görünüm kazandırmış. Kayanın yamacından aşağıya inen bir siyah çizgiler şeklindeki oyuklardan, yağış sezonda şelaleler dökülüyor.

Kayalığın bazı bölümlerinde küçük göletler oluşturan yağmur suları, bu civarda yaşayan canlılar için de bir yaşam kaynağı. Kayanın güney ucundaki Maggie Kaynakları olarak bilinen gölet, en kurak mevsim dışında, hemen her zaman su bulunduruyor. Diğer göletler ise, birkaç hafta veya ay içerisinde kızgın çöl sıcaklarına dayanamayıp kuruyor.

Bu göletlerde yaşayan ve boyları 1.8 metreye kadar uzayan son derece zehirli yılanlar, Aborijinler tarafından kutsal kayanın koruyucusu olarak kabul ediliyor. Kangurular, wallabiler, 150’ye yakın kuş türü ve yabani deve yine bu civarda yaşıyor. Bunun dışında çok çeşitli cinste kertenkele, kurbağa, keseli köstebek ve fare, bu ekolojinin bir parçası olarak bu bölgede yaşamını sürdürüyor.

Bölgede yaşayan Aborijin kabilesi olan Anangu halkı, bu kayalığı Uluru olarak adlandırıyor. Binlerce yıldır yaşamlarının merkezi olan bu kayaya büyük bir saygı duyuyorlar. Aborijin dilinde ‘gölgeli yer’ anlamına gelen kayalığın üzerindeki her oyuk, her mağara, her detayın onlar için önemli bir anlamı bulunuyor.

Katman katman kum taşından meydana gelen kayanın oluşumunda bulunan feldispat gibi çeşitli mineraller, güneşin durumu ve bulunduğu boyut nedeniyle inanılmaz güzellikte farklı renklerde görünüyor. Şafak vakti turuncu, gün içerisinde paslı kahverengi, gün batımında ise kızıl renge bürünen Uluru’nun turuncu-kırmızı rengi yüksek oranda demir içermesinden ileri geliyor. Aksi takdirde kaya daha gri görüntüye sahip olacaktı.

Uluru Kayası çevresinde, yüzeyi aşınmış vadilerde bitki örtüsü bulunmuyor ancak çok sayıda su kaynağı, küçük şelaleler, mağara ve oyuklarda eski duvar resimleri görmek mümkün. Çoğunluğu Mutitjulu ve Kantju koyaklarında, kül ve odun kömürleriyle yapılmış Aborijin duvar resimleri Uluru’nun duvarlarını süslüyor.

Mutitjulu Patikası, sizi binlerce yıldır Aborijinlerin dolaştığı yoldan geçirerek Mutitjulu Pınarına ulaştırıyor. Patika boyunca görebileceğiniz çeşitli kayalıklardan Kuniye ve Lira adındakiler ata yılanlarının büyük kavgası sonucunda kırılıp ortaya çıktığına inanılıyor.

Aborijin geleneğine göre yalnızca yetişkin erkekler kutsal Uluru’ya tırmanabiliyor. Ancak 1964’te Avustralya hükümeti gelen turistlerin kayaya tırmanmasına olanak sağlayıp izin verdikten sonra, kaya üzerine tırmanmaya yardımcı demir zincirler koydurdu.

Bir zamanlar kayanın tepesine çıkmak ziyaretçiler için olmazsa olmaz bir aktiviteydi. Ben de ziyaret ettiğim bu zor ve biraz da tehlikeli tırmanışı yapmıştım. Ananguların tepkileri sonucu Aborijin kültürüne saygıdan dolayı kutsal kayanın tepesine çıkışlar yasaklandı.

1987’de UNESCO Dünya Kültür Mirası olarak ilan edilen Uluru, daha sonra 1997’de Dünya Doğa Mirası listesine alındı, her iki listeye dahil olan Uluru, dünyadaki nadir yerlerden biri.

Northern Territory’deki çöl bölgesinde bulunan tek kaya Uluru değil. 36 büyük kayadan oluşan Kata Tjuta ya da The Olga Kayalığı, Uluru’nun 25 km batısında yer alıyor. Ören yerinin büyük bir bölümünün fotoğraflanması inançlara saygıdan dolayı yasak.

Uluru’ya komşu Kata Tjuta kayalıkları ile birlikte UNESCO Dünya Kültür ve Dünya Doğa Mirası Listesinde yer alıyor. 1985 yılında bu yana 1,400 km kare genişliğinde olan bu bölge Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı olarak ilan edilmiş.

Ne zaman gidilir

Her mevsim gidilebilir, ancak bu bölge Haziran-Temmuz aylarında gece çok soğuk; Kasım-Aralık ayalarında ise çok sıcak. Ocak ve Mart aylarında ise çok rüzgarlı olabiliyor. Benim bulunduğum Haziran döneminde kiraladığım arabanın camları buz tutmuştu, ancak gündüz sıcaklıkları makul düzeydeydi.

Uluru nerede

Uluru Kayası ya da Ayers Kayası (Ayers Rock), Avustralya’ın Alice Springs Kasabası’na yaklaşık 450 km uzaklıkta, Yulara yerleşim merkezinin yakınında bulunan büyük kumtaşından oluşan bir kaya. Yaklaşık 600 milyon yıl önce oluşan Uluru, Avustralya’nın en bilinen doğal harikası.

Yulara kasabasında kamp alanlarından lüks otellere kadar çok çeşitli konaklama seçenekleri var. Park girişinde alacağını giriş bileti ile bölgeyi 3 gün ziyaret edebiliyorsunuz. Kata Tjuta olarak bilinen Olgalar kayalıkları bölgede ziyaret edebileceğiniz diğer önemli nokta.

Yine Yulara’da çeşitli kafe ve restoranlar ve marketler de yer alıyor. Ben ihtiyaç malzemelerimi bakkaldan alıp milli park alanı dışında bir yerde kamp yapmıştım.

Her yıl 50 bini aşkın turist ziyareti alan Uluru, Avustralya’nın Kuzey Eyaleti (Northern Territory) toprakları içerisinde yer alıyor. Alice Springs, Queensland eyaletine 1180 km; Darwin’e 1490 km uzaklıkta bulunuyor.

Uluru’ya nasıl gidilir

Qantas Havayollarının Darwin, Sidney, Melbourne, Brisbane, Adelaide, Cairns ve Perth şehrinden Alice Springs’e düzenlediği günlük uçuşların yanı sıra, direkt Uluru’nun olduğu Yulara kasabasına uçuş seferleri de bulunuyor. Qantas Havayolları Uluru’ya direk uçuşlar da yapıyor.

Diğer yandan Adelaide üzerinden The Ghan Railway treniyle de ulaşmak mümkün. Bu ünlü tren ile Alice Springs’e ulaşmanın maliyeti, uçak biletinden daha pahalı olabiliyor. Alice Springs’ten karayolu ile de gidebilirsiniz.

Uluru Kayasından yıldızları izlemek fevkalade etkileyici, dünyada en etkileyici gökyüzü sanki bu kaya üzerinde toplanmış hissi uyandırıyor. Avustralya ziyaretinizde fırsat bulup ziyaret edin.