Erciyes Dağı’nın eteklerinde yer alan Talas, MÖ 1500’lü yıllara uzanan tarihi ile Kayseri‘de çok kültürlü yapının izlerinin görüldüğü bir yerleşim yeri. Şehir merkezine 7 km uzaklıktaki ilçe, gayrimüslimlerin yaşadığı dönemde Kayseri’nin ticari merkeziydi.
Kayseri’nin güneydoğusunda, deniz seviyesinden 1,100 metre yükseklikte, engebeli bir coğrafyada kurulu olan Talas, günümüzde Kayseri kent belleğinin ve kent dokusunun atmosferini en iyi yansıtan yerlerden biri.
Talas, Kayseri
Tarihi MÖ 1,500’lü yıllara uzanan Talas, tarih boyunca Mazaklar, Kapadokyalılar, Romalılar ve Osmanlıların egemenliğine girmiş. İran Hükümdarı Şah İsmail’in baskısına maruz kalan Ermenilerin bir bölümünün Talas çevresine yerleştirilmesiyle Talas’ın sosyal ve kültürel yaşamı renklenmiş.
Günümüzde aşağı ve yukarı olmak üzere iki ayrı Talas’tan söz ediliyor. Yukarı Talas olarak adlandırılan ilçenin yüksek bölümünde Ermeniler ve Rumlar, Aşağı Talas olarak adlandırılan daha az engebeli bölümde ise Müslümanlar yaşamış.
Anadolu’daki coğrafi konumu nedeniyle Kayseri yüzyıllar boyunca önemli bir ticaret merkezi ve ticaret yollarının üzerinden geçtiği önemli bir güzergah olmuş. Kayseri’nin ticari yaşamda öne çıkmasında Talas’ın çok kültürlü yapısının rolu büyük.
Özellikle zanaatçılık ve ticarette başarılı işlere imza atan Ermenilerin büyük çoğunluğu Talas’ta yaşıyordu. Ticari faaliyetlerle zenginleşen Ermeniler, Yukarı Talas’ta meyve bahçeleri ve bağlar içerisinde büyük taş evler yaptırmış. Avrupalı gezginlerin hatıratlarında Talas, Kapadokya’nın Versailles’i olarak anlatılıyor.
Ermeniler ve Rumların Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Talas’tan ayrılmasıyla birlikte ilçe eski hareketli günlerinden uzaklaşıp, mütevazı bir yerleşim yerine dönüşmüş. Talas’ı ziyaret edenler, ilçenin eski görkemli günlerindeki izleri her bir noktada görebiliyor.
Özellikle Yukarı Talas’taki kiliseler, büyük meyve bahçeleri arasındaki taş yapılar, mimari doku ve kültürel miras Talas’ı Kayseri’nin cazibe merkezi haline getiriyor. İlçe genelinde bulunan 412 tarihi yapının büyük bölümü korunarak günümüze ulaşmış durumda.
Kayseri’deki üniversiteli genç nüfusun etkisiyle de bir hayli gelişen Talas, öğrencilerin zaman geçirdiği kafeler, restoranlar ve sosyal donatı alanlarıyla Kayseri’de keyifle zaman geçirilecek bir buluşma noktası.
Yaman Dede Camii (Panaya Kilisesi)
Talas’ta Rumlardan günümüze ulaşan en önemli tarihi yapı Karabey Sokak’ta yer alan Panaya Kilisesi. 1886’da Sultan Abdülhamit Dönemi’nde Metropolit İonnis tarafından yaptırılan Panaya Kilisesi, Rumların 1925’te Mübadele nedeniyle Talas’tan ayrılmalarının ardından Yaman Dede Camisi olarak ibadete açılmış.
Kilisenin güney yönüne minber ve mihrap eklenmesiyle çok kültürlü bir yapıya dönülen Yaman Dede Camii’nin teras kısmında dükkanlar da bulunuyor. Kültürel amaçla hizmet veren dükkanlarda geleneksel el sanatları ürünleri, hediyelik eşya ve kitap satılıyor.
