Derinkuyu Yeraltı Şehri

Derinkuyu Yeraltı Şehri, Kapadokya bölgesinde sayısı 200’ü aşan yeraltı şehirlerinin en büyüğü. 85 metre derinliğe sahip olan ve oldukça geniş bir alana yayılan Derinkuyu, Kapadokya’nın eşsiz jeolojik oluşumu içerisinde Roma döneminde dışarıdan gelebilecek saldırılardan korunmak ve yaşamak amacıyla bölgede yaşayan ilk Hristiyanlar tarafından inşa edilmiş.

Nevşehir-Niğde karayolu üzerinde, Nevşehir‘e 30 kilometre uzaklıkta yer alan Derinkuyu’nun günümüzde sekiz katı temizlenmiş durumda. Ancak devasa şehrin 10 ile 12 kata kadar indiği düşünülüyor. 1967 yılında turizme kazandırılan Derinkuyu, büyük bir topluluğu içinde barındıracak ve ihtiyaçlarını karşılayacak bölümlerden oluşuyor.

Derinkuyu Yeraltı Şehri

Derinkuyu Yeraltı Şehri, 1963’te tesadüfen keşfedilip 1967’de turizme açılmış. Nevşehir’e bağlı, eski adı Melogobia, Malakopi, Melegobi ya da Melegobia olarak adlandırılan Derinkuyu ilçesinde bulunan şehir, Kapadokya’nın gezilebilir en geniş yeraltı şehri.

Derinkuyu’nun içme su ihtiyacının 60-70 metre derinlikteki kuyulardan çıkarılmasından dolayı ilçe Derinkuyu adını almış. Derinkuyu’nun tarihi Asur kolonilerine dek uzanıyor. MS 2. yüzyılda Roma İmparatorluğundan kaçarak Antakya ve Kayseri üzerinden Kapadokya’ya gelen ilk Hristiyanların buraya yerleşerek, önce Romalı askerlerin daha sonra da Arap akıncıların saldırılarından korunduğu biliniyor.

Girişleri kolayca fark edilemeyecek şekilde yapılan ve çeşitli tuzaklarla korunan yeraltı şehirlerinde, insanların buradan uzun süre dışarı çıkmadan yaşamak zorunda kalabilecekleri bölümler yer alıyor.

Gezilebilir alanı 2 bin metrekare olan ve temizlenmemiş alanlarıyla birlikte toplam dört kilometrekarelik bir bölgeyi kaplayan şehrin temizlenen sekiz katının derinliği 50 metreye kadar iniyor. Derinkuyu Yeraltı Şehri’nin tamamının temizlenmesi halinde 12 veya 13 katlara ulaşılabileceği, derinliğinin ise 85 metre olduğu tahmin ediliyor. Yeryüzüyle bağlantısı bulunmayan kuyulara bakıldığında bu derinliğin 70-85 metrelere kadar indiği görülüyor.

Kapadokya bölgesinin kolay şekil verilebilen tüf arazisinin oyulması, kazılması ve yontulmasıyla oluşan yeraltı şehirlerine, dışardan bakıldığında belli olmayan, dar bir girişten geçilerek giriliyor. Şehrin katları, birbirine eğimli veya basamaklı dehlizlerle bağlanıyor.

Derinkuyu Yeraltı Şehri’nde yerleşim alanları, savunma, havalandırma ve üretim alanlarının iç içe olduğunu görmek mümkün. Erzak depoları, havalandırma bacaları, şarap imalathaneleri, kiliseler, manastırlar, su kuyuları, tuvaletler ve toplantı odalarının bulunduğu şehirde, bazı odalar ancak bir insanın geçebileceği kadar dar tünellerle birbirine bağlanıyor.

Tünellerin giriş çıkışlarında güvenlik nedeniyle tüneli kapatmak için kullanılan büyük taş silindirler bulunuyor. Kapı arkalarında gerektiği durumlarda kapıların kapatılmasını sağlayan bu taş kütlelere ‘tığraz’ adı veriliyor. Büyük bir taş tekerleğe benzeyen bu silindirler, kapıların kapatılmasıyla olası tehlikeleri önlüyor.

Derinkuyu’nun katları ve bölümleri

Derinkuyu Yeraltı Şehri, Kapadokya bölgesinde rastlanan yeraltı şehirlerinin tüm özelliklerine sahip olmakla birlikte, kendine özgü yapısal farklılıklar barındırıyor. Derinkuyu, diğer yeraltı şehirleriyle aynı olan ahır, kiler, yemekhane, kilise, şırahane gibi bölümlerin yanı sıra, ikinci katında bir misyoner okuluna sahip.

Geniş bir alana oyulan okulun tavanı, beşik tonozla örtülü. Salonun solundaki mekânlar ise çalışma odaları şeklinde yapılmış. Derinkuyu Yeraltı Şehri’nin üçüncü ve dördüncü katlarından sonra aşağıya merdivenle iniliyor.

Doğrudan doğruya derinlemesine inilen bu katlardan haç planlı kiliseye ulaşılıyor. Yeryüzü ile bağlantısı bulunan 55 metre derinliğindeki havalandırma bacası, aynı zamanda su kuyusu olarak da kullanılıyor. En alttaki katlara dek uzanan bu kuyulardan, şehrin her kat yararlanamıyor. Diğer yandan istila anında zehirlenmeyi önlemek için bazı kuyuların ağzı yeryüzü ile bağlantısız olarak yapılmış.

Derinkuyu’nun giriş ve birinci katı

Derinkuyu Yeraltı Şehri’nin giriş bölümü ve ilk katı, havalandırma kanalları, ahır, şaraphane, mutfak, oturma salonlarından oluşuyor. Bu bölümler girişle birlikte şehrin en üst katını oluşturuyor.

Derinkuyu’nun ikinci ve üçüncü katı

Derinkuyu’nun ikinci katı oturma salonu olarak kullanılan bölüm. Burada mutfak, erzak depoları, çeşitli odalar ve mutfağın bitiminde ahır olarak kullanılan bir bölüm yer alıyor.

Üçüncü kat, kilise, mezarlık, misyoner okulu ve uzun koridorlardan oluşuyor. Burası yeraltı şehrinin tüm katlarına inen havalandırma boşluğu bulunduğu merkez. Derinkuyu Yeraltı Şehrinde toplam 52 havalandırma bacası bulunuyor. Üçüncü katta aynı zamanda günah çıkarma alanı ve tüneller bulunuyor. Derinkuyu’nun bu tünellerle bölgedeki diğer yeraltı şehirlerine bağlandığı düşünülüyor.

Özellikle üçüncü katta bulunan ve 9 kilometre uzunluğundaki tünelin Kaymaklı Yeraltı Şehri’ne bağlandığı görüşü baskın. Bu 9 kilometrelik tünel, iki metre genişliğe ve iki metre yüksekliğe sahip. 4 kişinin yan yana rahatlıkla yürüyebildiği tünelin hayvanların geçişi için de kullanıldığı tahmin ediliyor.

Derinkuyu’nun dördüncü ve beşinci katı

Şehrin dördüncü katı sığınma yerleri ve zindan olarak kullanılıyor. Buradaki katlarda su kuyuları, sarnıç, mezarlar ve havalandırma bacalarını görmek mümkün.

Beşinci kat, şehrin bağlantı noktası. Üçüncü kattan gelen tünelin sonunda sahanlık ve havalandırma bacası var. Bu havalandırma bacasının devamında ise birbirleriyle bağlantılı odalar ile beşinci katla yedinci katı birbirine bağlayan tünelin başlangıcı bulunuyor.

Derinkuyu’nun altıncı, yedinci ve sekizinci katı

Derinkuyu’nun altıncı katı, beş ile yedinci katı bağlayan tünelden oluşuyor. Tünel üzerinde yer alan beş bölümden ikisinin kapı odası, üçünün de tünel kontrolünün yapıldığı birer kontrol noktası olduğu düşünülüyor.

Yedinci katta, toplantı odası, mezarlık odası, kilise, salon ve su kuyusu bulunuyor. Bu kat Derinkuyu Yeraltı Şehri’nin en geniş bölgesi. Beşinci katla ortak olan tünelin bittiği noktadan sonra, dört basamaklı bir merdivenle yedinci kata çıkılıyor. Bu katın merkezinde ise bir toplantı salonu mevcut. Sekizinci kat ise bir havalandırma bacasının bulunduğu ufak bir odadan meydana geliyor.

Derinkuyu Yeraltı Şehri giriş ücreti ve ziyaret bilgileri

🗺 Adres: Bayramlı Mah., Niğde Cd., 50700 Derinkuyu, Nevşehir
📲 muze.gov.tr/derinkuyu-detay ☎️ 0 (384) 2134260
⏰ Derinkuyu Yeraltı Şehri ziyaret saatleri: Derinkuyu Yeraltı Şehri, yaz döneminde (1 Nisan–1 Ekim) 08.00–19.00; kış döneminde (1 Ekim–1 Nisan) 08.00–17.00 saatlerinde ziyarete açık. Yeraltı şehri, haftanın 7 günü ziyarete açık.
🔐 Derinkuyu Yeraltı Şehri giriş ücreti: Derinkuyu Yeraltı Şehri giriş ücreti 50TL. Müze Kart geçerli.

Derinkuyu Yeraltı Şehrine nasıl gidilir

Derinkuyu Yeraltı Şehri, Nevşehir şehir merkezinin 30 km güneyinde, Derinkuyu ilçe sınırlarında yer alıyor. Derinkuyu’ya en yakın havalimanı 62 km uzaklıktaki Nevşehir Kapadokya Havalimanı. Kayseri Havalimanı ise Derinkuyu Yeraltı Şehrine 114 km mesafede. Her iki havalimanına da İstanbul ve İzmir’den düzenli uçak seferleri yapılıyor.

Nevşehir kent merkezinden Derinkuyu’ya gelmeyi düşünüyorsanız, Nevşehir-Kaymaklı-Derinkuyu istikametinde devam etmeniz gerekiyor. Göreme güzergahından geliyorsanız da Göreme–Uçhisar-Çardak-Kaymaklı-Derinkuyu yolunu kullanabilirsiniz. Diğer yandan Nevşehir ve Niğde merkezlerinden ilçeye ve Derinkuyu Yeraltı Şehri’ne günlük turlar düzenleyen turizm firmaları bulunuyor.

Derinkuyu Yeraltı Şehri, eşsiz Kapadokya coğrafyasının gezilebilir en büyük yeraltı şehri. Bölgenin zengin tarihi geçmişini yansıtan yapı, Anadolu’da Hristiyanlığın ilk dönemlerindeki sosyal yaşamı anlamak ve o döneme tanık olmak için en etkileyici adreslerden.