Aspendos Antik Kenti: Aspendos Tiyatrosu

Aspendos Antik Kenti, Antalya’nın Serik ilçesine bağlı Belkıs Köyü’nde yer alan, estetik değeri ve akustik başarısı tartışılmaz derece eşsiz olan antik tiyatrosuyla ünlü bir antik kent. Serik ilçesinin 8 km doğusunda, Köprüçay’ın dağlık bölgesinden düzlüğe ulaştığı yerde MÖ 10. yüzyılda Akalar tarafından kurulan şehir, antik dönemin en zengin kentlerinden biri olarak tanınıyor.

Konser, tiyatro ve çeşitli etkinliklerin düzenlendiği, antik kentin günümüze ulaşan en önemli yapısı Aspendos Antik Tiyatrosu ise MS 2. yüzyılda Romalılar tarafından inşa edilmiş. Biri küçük, biri büyük iki tepe üzerinde kurulu olan antik kent, Antalya’nın en çok ziyaret edilen tarihi bölgeleri arasında yer alıyor.

Aspendos Antik Kenti

Aspendos Antik Kenti, Türkiye’nin önemli antik kentlerinden biri. Antalya’nın Serik ilçesine bağlı Belkıs Köyü’nde yer alan antik kent, Serik’in 8 km doğusunda, Köprüçay’ın (Antik adı Eurymedon) dağlık bölgesinin düzlüğe ulaştığı noktada MÖ 10. yüzyılda kurulmuş.

Anadolu’da kendi adına madeni para bastıran ilk şehirlerden biri olan Aspendos’un eski adının kazılarda bulunan sikkelerden ve eski kaynaklardan ‘Estwediis’ olduğu biliniyor. Dionysius Periegetes’e göre Perge ktistesleri arasında Delphili olarak geçen ‘Mopsos’, Aspendos kentinin kurucusu.

Antik Yunanlı tarihçi ve coğrafyacı Strabon göre ise Aspendos’un Truva Savaşından sonra Pamphylia’ya (Antalya’nın doğusunu kapsayan Likya ve Kilikya antik kentleri arasında kalan bölge) gelen Akalar tarafından kurulduğundan söz ediyor.

Antik devrin mamur kentlerinden Aspendos, biri küçük biri büyük olmak üzere iki tepe üzerinde kurulu. Aspendos düzlüklerine bereket sunan Köprüçay Irmağı ile limana bağlandığı ve önemli bir ticaret yolu üzerinde olduğundan her dönem ele geçirilmek istenen kentler arasında yer almış.

MÖ 467’de Perslerle Yunanlar arasında geçen ve tarihte Eurymedon Savaşı olarak da bilinen savaşta Yunanların zaferine ev sahipliği yapan şehir, Büyük İskender’e direnmeye çalışsa da sonuçta teslim olup şehirde yetiştirilen ünlü atlar ve altın karşılığında İskender’in egemenliğini kabul etmiş.

İskender’in ölümünün ardından Büyük İskender’in generali Ptolemaios egemenliğine giren şehrin en parlak dönemi şüphesiz, ünlü tiyatro ve su yollarının inşa edildiği Roma İmparatorluk dönemi olarak kabul ediliyor.

Akdeniz ile ulaşımını ve gelişimini yanı başındaki Köprüçay ve Köprüçay’ın suladığı bereketli topraklara borçlu olan Aspendos Antik Kenti, agora, tiyatro, stadyum, hamam, sarnıçlar, dükkanlar gibi yapılardan oluşuyor. Şehre ait yapıların birçoğu tiyatronun yaslandığı tepenin düzlük kesiminde yer alıyor.

Yalnızca Anadolu’nun değil, Akdeniz dünyasının en iyi korunmuş ve günümüze ulaşmış Roma dönemi tiyatrosuna sahip olan Aspendos’un görkemli antik tiyatrosu MS 2. yüzyılda Romalılar tarafından inşa edilmiş.

Yapılarının çoğunun günümüze kadar gelebildiği antik kentin en meşhur yapısı 12 bin kişilik antik tiyatrosu. MS 2. yüzyılda Romalı Zenon tarafından inşa edilen bu antik tiyatro günümüze ulaşabilen sahnelerin en eski örnekleri arasında gösteriliyor.

Aspendos Tiyatrosu

Aspendos Tiyatrosu, Anadolu’daki Roma Tiyatrolarının günümüze sahnesi ile ulaşabilen en eskisi ve en sağlamı. Kentin kurulduğu küçük tepenin yamacında kurulu olan tiyatro, devrin tanrılarına ve imparatoruna adanarak inşa edilmiş. Theodoros’un oğlu Zenon tarafından tasarlanan 12 bin kişilik tiyatro müthiş bir akustiğe sahip.

MS 2. yüzyılda Roma İmparatoru Marcus Aurelius (161-180) döneminde yapılan tiyatronun sahne bölümünün güney duvarındaki yazıtta, yapının mimarının Theodoros’un oğlu Zenon olduğuna işaret ediyor. Tiyatronun etrafında bulunan agora, bazilika, anıtsal çeşme, meclis binası ile anıtsal tak, cadde ve Helenistik tapınak, antik kentte görülmesi gereken diğer yapılardan.

Tiyatronun günümüzde hala sağlam olan sahne binası, Selçuklular tarafından tamir edilmiş ve kullanılmış olması günümüze kadar sağlam gelmesinin nedenlerinden biri.

Bizans devrinde Aspendos tamamıyla eski görkemini kaybederek Bizans’ın bir askeri üssü durumuna düşmüş. Defalarca Araplar tarafından işgal edilen Aspendos Antik Kenti 1078’de Selçuklu Türklerinin eline geçmiş. Aspendos tiyatrosundaki bazı izlerden ve sözlü kaynaklardan anlaşıldığına göre, tiyatro Selçuklu döneminde bir kervansaray olarak kullanılmış.

Osmanlı devrinde önemini kaybeden kent 18. yüzyılda tamamen terk edilmiş. 1930 yılında Atatürk tarafından ziyaret edilen antik kent, Atatürk’ün isteği üzerine restore edilip, halka açılmış. Günümüzde büyük çoğunluğu ayakta olan yapı, çağın mühendislik becerisini ortaya koyuyor.

Dünyadaki en iyi korunmuş amfi tiyatrolardan biri olan Aspendos akustiği ile ünlü. Hatta bu özelliği masallarda dahi kendine yer edinmiş. Aspendos tiyatrosuna yerel halk ‘Belkıs Tiyatrosu’ diyor. Masallarda geçen Aspendos’un en güzel kızı Belkıs için yaptırdığı saray olarak adı geçiyor.

Efsaneye göre Aspendos Valisi Tertullus’un Belkıs adında güzeller güzeli bir kızı vardır. Ülkenin bütün soylu, kahraman ve zengin bekarları Belkıs’la onunla evlenmek için can atar. Fakat vali kızını Aspendos’a en güzel, en yararlı, harika sayılacak bir eseri yapacak kişiyle evlendireceğini duyurur. Şairler en güzel şiirlerini yazar, mimarlar en güzel eserleri tasarlar, heykeltraşlar göz kamaştıran heykelleri yontar. Bütün servetlerini ortaya döken zenginler de görenleri hayrete düşerecek han, hamam, saray yaptırırlar. Şehir, kısa zamanda şaheserlerle mamur bir kente dönüşür.

Vali en güzel ve en faydalı eseri bulmak için kenti dolaşırken olağanüstü mimarlık eseri olan ve kent halkına yaşam suyu taşıyan İtalicus’un yaptığı su kemerini seçer. Bunu duyurmadan önce, yeni yapılan tiyatrosunun locasına uğrayarak biraz dinlenmek ister. Locasında otururken kulağının dibinde söylenmişçesine ‘Belkıs, benim olmalıdır!’ sözlerini tekrar tekrar duyar. Fısıltı şeklindeki sesin sahibi Belkıs’a derin aşk besleyen Aspendos eşrafından Theodoros’un oğlu Mimar Zenondur.

Vali, sahneden uzaktaki locaya sesin bu kadar net gelmesini sağlayan mimari deha karşısında büyülenir. Bu ustalığa hayran kalır ve Belkıs’ın Zenon’a olan aşkından habersiz kararını duyurur; “Kızımı, bu büyük, faydalı ve güzel tiyatroyu yapanla evlendireceğim.” Zenon ve Belkısın dillere destan düğünleri tiyatroda yapılır. Aspendos tiyatrosu da bundan sonra ‘Belkıs Tiyatrosu’ olarak anılmaya başlar.

İngiliz arkeolog ve bilim insanı D. G. Hogarth, Aspendos Tiyatrosu için şunları söylemiş; ‘İtalya, Fransa, Dalmaçya ve Afrika’da amfitiyatrolar, Mısır ve Yunanistan’da tapınaklar, Girit’te saraylar görmüş olabilirsiniz. Antik çağdan günümüze gelen kalıntılara belki doydunuz veya belki onlardan hiç hoşlanmadınız. Ama Aspendos’taki tiyatroyu henüz görmediniz.’

Aspendos Antik Tiyatrosu her yıl düzenlenen Uluslararası Aspendos Opera ve Bale Festivali’yle dünyanın dört bir yanından gelen sanatseverlere bu büyülü atmosferi sunuyor. Aspendos Antik Kenti’nde tiyatrodan sonra gelen en önemli kalıntı ise şehirdeki su kemerleri.

Kuzeydeki dağlardan şehre su getiren su kemerleri, çağını aşmış mimari özellikleriyle kendi devrindeki birçok su kemerinden daha mükemmel. Atmosferik basınç yardımıyla su basan 30 metre yüksekliğinde üç kule ve kuleler arasında uzayan 1 kilometrelik kemerler ve künklere sahip.

Aspendos nerede 📍

Aspendos, Akdeniz Bölgesi’nde Antalya’nın doğusundaki Serik ilçesi sınırlarında yer alıyor. Serik’in 8 km doğusunda Belkıs Köyü’nde bulunan Aspendos, Toros Dağları’ndan doğup Akdeniz’e dökülen Köprüçay Nehri’nin yanı başında konumlanıyor.

Aspendos giriş ücreti ve ziyaret bilgileri

Adres: Belkıs Mahallesi, Serik, Antalya ☎️ 0 (242) 7357337
Aspendos ziyaret saatleri: Yaz dönemi (1 Nisan – 1 Ekim) 08.00-19.00, kış dönemi (1 Ekim – 1 Nisan) 08.30-17.30. Haftanın 7 günü ziyarete açık.
Aspendos giriş ücreti: 50TL. Müze Kart geçerli.

Aspendos’a nasıl gidilir 🚘

Aspendos, Antalya merkezden 47 km mesafede konumlanıyor. Serik beldesinde bulunan antik kente gitmek için Antalya Otogarı’ndan Serik otobüsleri ya da dolmuşlarını kullanabilirsiniz. Serik’e geldikten sonra ise Aspendos’a giden minibüslere binmeniz gerekiyor. Serik-Aspendos minibüsleri sizi Aspendos Tiyatrosu’nun önünde indiriyor.

Aspendos’a en yakın havalimanı Antalya’da. Antalya Havalimanı, Aspendos Antik Kenti’nin 38 km batısında yer alıyor. Havalimanından antik kente doğrudan ulaşım imkanı yok. Araç kiralama, taksi ya da özel transfer aracı ile direkt ulaşabileceğiniz antik kente toplu ulaşımla gitmek için tramvay, belediye otobüsü ya da HAVAŞ ile Antalya Otogarı’na geçip, otogardan Serik dolmuşlarına binebilirsiniz. Serik merkezden antik kente düzenli dolmuş seferleri var.

Aspendos Antik Kenti, Belek’e 18 km, Side’ye 36 km, Alanya’ya 94 km, Antalya’ya 47 km, İzmir’e 514 km, İstanbul’a 731 km, Ankara’ya ise 525 km mesafede bulunuyor. Arabayla antik kente ulaşım için Antalya-Alanya Karayolu’nda Serik ilçesini geçtikten sonra Aspendos Kavşağı’ndan sola dönerek yaklaşık 2 km ilerlemek gerekiyor.

Akdeniz çanağının en görkemli Roma tiyatrolarından birine ev sahipliği yapan Aspendos Antik Kenti, Antalya’da gezilecek tarihi yerler arasında.