İpek Ticaretinin Kalbi: Koza Han, Bursa

Bursa dendiğinde akla şüphesiz ki tarihi mirasın yoğun bir şehir imgesi geliyor. Osmanlı’nın ilk başkenti şehrin süregelen tarihi dokusunu en iyi görebileceğiniz Koza Han, Bursa’nın en çok ziyaret edilen yerlerinden biri.

Yuvarlak kemerli örgülü, kabartma süslerle bezeli taç kapısından girdiğinizde Osmanlı aurası etrafınızı sarmalıyor sanki. Evliya Çelebi’nin Bursa için ‘Ruhaniyetli şehir’ ibaresini neden kullandığını o zaman daha iyi anlıyorsunuz. Çınar ve ıhlamur ağaçlarının serinliğinde, nefis bir atmosferde kahvenizi yudumlayacağınız bir avluya sahip. Bursa’da gezilecek yerler listesinde yer verilmesi şart.

Bursa, 13. yüzyıldan itibaren Doğu ve Batı arasındaki ticaretin kavşak noktası haline gelmiş olan Anadolu’nun önemli ticaret yolları üzerinde yer almış. Bursa Hanlar bölgesinde yer alan Koza Han, Fidan Han, Eski-Yeni Han ve Pirinç Han ile birlikte zamanın en çok işleyen ticari yapılarıydı.

Şehrin gelişen ticaret yüzünün en güzel örneği Koza Han, 15. yüzyıl sonlarında II. Bayezid tarafından mimar Abdül ula bin Pulat Şah’a İstanbul’daki eserlerine vakıf olarak Bursa’da yaptırılmış. Koza Han hem ziyaret hem ticaret hem de dinlenmek için Bursa’nın vazgeçilmezi.

Koza Han, Bursa

İpekçilik ile ilgiyi her dönemde üzerine toplayan Bursa Koza Han, II. Beyazıt tarafından 1491’de, geniş dikdörtgen bir avlunun çevresinde iki katlı olarak inşa edilmiş. Ulu Cami ile Orhan Cami arasında bulunan Koza Han geçmişte Yeni Han, Han-ı Cedid, Han-ı Cedid-i Evvel, Han-ı Cedid-i Amire, Yeni Kervansaray, Beylik Han, Beylik Kervansaray, Simkeş Han ve Sırmakeş Han olarak adlandırılan bir yapı.

1958’de yaşanan ve çarşının tamamına yakınını tahrip eden Kapalı Çarşı yangınında Koza Han’ın da kısmen yanmış. Büyük ölçüde restorasyon geçiren hanın gözleri modern ticarethane merkezlerine dönüşmüş. Dış duvar örgüsünde tuğla ve kesme taştan karma tekniğin kullanıldığı yapıda, günümüzde mağaza olarak kullanılan toplam 95 oda bulunuyor.

Günümüzdeki ismini ipek kozası ticaretinin burada yapılmasıyla alan Koza Han, koza ticareti için Bursa’ya gelen ipek tüccarlarının konakladığı yerdi. Dönemin tüccarları, altlı üstlü iki odası bulunan hanın, üstteki odasını ticari işlerini görmek ve konaklamak, alttaki odasını ise ticaret mallarını depolamak için kullanıyordu.

İçerisindeki dükkanlarda çeşit çeşit ipek kumaşların ve daha pek çok aksesuarın yanı sıra sanatsal ürünlerden hediyelik eşyalara dek birçok ürünün satıldığı han, İngiltere Kraliçesi Elizabeth’i bile ağırlamış bir yapı.

Günümüzde halen ticarî işlevini koruyan hanının avlusunda, altında şadırvanı olan minik bir mescit bulunuyor. Bu mescit, Osmanlı devri han ve kervansaray mimarisinde, eski gelenekleri sürdüren ve bütünlüğünü koruyabilmiş olan bir eser.

Eskiden ipek böceği kozalarının satışının yapıldığı bir yer olan ve kozalardan elde edilen ipek kumaşlarıyla Bursa’nın tekstil merkezi olmasındaki ilk adımı atan Koza Han, Bursa ve çevresinde yaşayan ve kendilerini Manavlar olarak adlandıran yaklaşık 1000 yıldır bu topraklarda yaşayan Türklerin ipek böceği üreticiliğini yaptıkları merkez olarak biliniyordu.

Koza Han halen Bursa ekonomisine ipekçilik alanında katkılarını sürdürüyor. Orta Asya’dan gelen bu gelenek ne yazık ki günümüzde sentetik iplik ve kumaşların üretilmesi nedeniyle çok azalmış durumda. Hanın üst katında ipek mamullerini satan kaliteli dükkanların yanı sıra alt katta da kafeler bulunuyor.

Bu değerli Osmanlı’nın mirası, halen Bursa’nın gözbebeği olarak fotoğraf severlerin Bursa’daki vazgeçilmez adreslerinden biri. Ressamların tablolarına hayat veren, yerli ve yabancı turistlerin Bursa’da uğramadan geçmediği Koza Han, günümüzde güler yüzlü esnafı ve çalışanlarıyla kentin en önemli alışveriş merkezi aynı zamanda.

Koza Han’a nasıl gidilir

Hafta içi 08.00-19.30, cumartesi günleri 08.00-20.00 ve pazar günleri de 10.30-18.30 saatlerinde açık olan Koza Han, Bursa kent merkezindeki Atatürk Caddesi’ne yakın bir konumda bulunuyor. Ulu Camii ve Orhan Camii arasında bulunan yapının Orhangazi Parkı’ndan bir giriş kapısı bulunuyor. Kapalı çarşı ve açık çarşı tarafından ise Cumhuriyet Caddesi’ne çok yakın bulunan hanın çarşı tarafından büyük ve taç kapı şeklinde girişi mevcut.

Koza Han, Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali’ne yaklaşık 9 km, Güzelyalı-İdo İskelesi’ne 19 km, Yalova-İdo İskelesi’ne 70 km, Uludağ’a 37 km uzaklıkta bulunuyor. Bursa Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden her 15 dakikada bir kalkan şehir merkezi ‘Heykel-Atatürk Caddesi’ otobüsleri ile Koza Han’a 25 dakikalık yolculuk ile rahatlıkla ulaşabilirsiniz.

Kabataş’tan deniz otobüsü ile 2 saatte Mudanya ve oradan da sarı kent otobüsleri. ile 1 saat sonra Bursa Metrosuna ulaşılabiliyor. Metro Osmangazi durağında indiğinizde üç dakikalık bir yürüyüşle Bursa Kent Meydanı denilen ulaşım ağı merkezine ulaşıyorsunuz.