Stratonikeia Antik Kenti, Muğla‘nın Yatağan ilçesinin 6–7 km batısında, Yatağan-Milas karayolu çıkışında 1 km mesafede yer alan Eskihisar Mahallesi ile iç içe bir antik kent. MÖ 3. yüzyılın ilk çeyreğinde Seleukos kralı I. Antiokhos’un karısı Stratonike’nin adının verilen ve ölümsüz aşklar ile gladyatörlerin kenti olarak bilinen Stratonikeia’da geç Tunç Çağından günümüze kadar kesintisiz yerleşim vardı.

Antik çağ coğrafyacı gezgini Strabon’a göre Stratonikeia, çok güzel yapılarla donatılmıştı. Yapılan kazılarda çıkarılan Stratonikeia sikkelerinin kentin Rodos’tan bağımsızlığını kazandığı MÖ 167’den itibaren basılmaya başlandığı ve Gallienus (253-268) zamanına kadar devam ettiği anlaşılıyor. Kentin akropolü güneydeki dağın tepesinde yer alırken, tepenin çevresi surlarla çevrilenmiş. Kuzeyde, yamaç üzerindeki bir teras üzerinde şimdiki karayolunun hemen altındaki bir yazıtta, imparator için yapılmış küçük bir tapınağın kalıntıları göze çarpıyor.

Stratonikeia
fotoğraflar Esra Karadavut @fotografevreni

Stratonikeia Antik Kenti, Muğla

Hellenistik Dönemde, Seleukos, Ptolemaios, Makedonyalılar, Rodos ve Roma arasında el değiştiren Antik Stratonikeia, MÖ. 130’da tamamen Roma’ya bağlandı. Anadolu’nun fethinden sonra Türk hâkimiyetine giren kentte beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi’nde de yerleşim devam etti. 1957’deki deprem sonrasında yeni yerleşim alanına taşınan Eskihisar Köyü’nde halen tarihi köy evlerinde yaşayan birkaç aile bulunuyor.

Stratonikeia, Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma İmparatorluk, Bizans, Beylikler, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerine ait yapı ve kent dokusunun birlikte görülebileceği nadir yerlerden. Kapladığı 7 km’lik alanla, dünyanın mermerden inşa edilmiş en büyük kentlerinden biri olan Stratonikeia, Hellenistik Dönemde birbirine paralel ızgara sisteminde kesişen caddelerden oluşan Hippodamik planda düzenlendi.

Malta

stratonikeia antik kenti

Stratonikeia Antik Kenti içerisinde, Arkaik ve Klasik Döneme ait 3.600 m uzunluğunda, iki farklı sur duvarı, Hellenistik Dönemden Anadolu’nun en büyük gymnasiomu ve tiyatro, Roma İmparatorluk dönemine tarihlenen Meclis Binası (bouleuterion), hamam kompleksleri, agoralar, tapınaklar, şehir kapıları, sütunlu cadde, çeşmeler ve su yapısı, mezar anıtları gibi yapılar bulunuyor. Bu yapılardan Bouleuterion’un (Meclis Binası) duvarlarında Gerekçe Menippos’un takvim yazıtı (Agustus dönemi) haricinde, Latince Roma Dönemi’nde (MS. 301) kentte satılan tüm mal ve hizmetlerin adları ile fiyatları yer alıyor.

Bizans Dönemi’nden Kiliseler (Erikli, İsa ve Mikail Kiliseleri) ve evler görülebiliyor. Bunların dışında köy meydanında beylikler dönemi hamamı (Selçuk Hamamı, MS. 14-15. yüzyıl), Osmanlı dönemi camii (Şaban Ağa Camii, 1876) ile kent içinde, Osmanlı Çeşmesi (19. yüzyıl), Ağa Evleri (18-19. yüzyıl), sokak kenarında dükkanlar (1912), Adnan Menderes dönemi Meydan Çeşmesi (05.04.1954) ve evler yer alıyor.

muğla stratonikeia
stratonikeia muğla

Günümüzde Stratonikeia Antik Kenti

Yatağan Termik Santralinin kullandığı linyit yatakları üzerinde bulunmasından dolayı günümüzde boşaltılmış bulunan Eskihisar Mahallesi bulunuyor. Kent surlarla çevrilmiş olup bugün kent surlarının yalnızca önemsiz uzantıları görülüyor.

Yerleşim alanının kuzeydoğu köşesinde, büyük kesme taşlar ile kireç harçtan örülmüş güçlü bir kalenin yıkıntıları bulunuyor. Büyük kesme taşlar ile kireçli harçtan örülü yapının onarım gördüğü diğer yapılardan alınma yazıtlı taşlar ve sütun gövdelerinden anlaşılıyor.

Kentin kuzey kenarındaki ana giriş kapısı, geniş ve ince taş duvarcılığı ile örülü büyük bloklardan oluşuyor. Üzeri kemerli iki girişli yapının iki kapı girişi arasında bir nymphaion bulunuyor. Kapıdan sonra sütunlu bir alanın ve yolun varlığı görülüyor.

stratonikeia ören yeri

Kentin tam ortasında, kentin en çok göze çarpan yapısı, kent meclisinin toplandığı bouleuterion bulunuyor. Tiyatro benzeri küçük bir yapı olan bouleuterion, bu yapının hemen batısındaki tek başına duran kapı bu alanın giriş kapısı. Bouleuterion’un kuzeye bakan dış duvarında Diocletianus’un fiyat listesi ve bunun uygulanmasına ilişkin giriş kısmı Latince yazılar bulunuyor.

Bu yapının alttaki oturma sıraları korunmuş durumda. Kentin batısında, Antik Yunan ve Roma’da gençlerin düşünsel ve bedensel yönden eğitildikleri, öğrenim gördükleri, spor etkinliklerinde bulundukları gymnasion denilen yapı bulunuyor.

Kente giriş kapısının önündeki kutsal yolun kenarında oda mezarlar yer alıyor. Giriş kapısından başlayan kutsal yol nekropolden geçmekte ve Lagina’daki Hekate kutsal alanına ulaşıyor. Söz konusu nekropol sahası günümüzde kömür ocakları havzası altında kalarak yok olmuş durumda. Ayrıca birde Mysia Stratonikeia’sı bulunuyor.

stratonikeia hakkında bilgi
mugla eskihisar
fotoğraflar Esra Karadavut @fotografevreni

UNESCO Geçici Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Stratonikeia Antik Kenti’ndeki tiyatroda, Eylül 2019’da yürütülen kazılard 2.200 yıllık olduğu tahmin edilen ve o dönemdeki mitoloji tanrılarının mermer bloklara işlendiği 17 mask bulundu.

Stratonikeia Antik Kenti’ne nasıl gidilir

Muğla-Bodrum yolu üzerinde Eskihisar Köyü’nden 1 km içeride bulunan Stratonikeia Antik Kenti’ne ulaşmış oluyorsunuz. Yatağan ilçesinden 7 km sonra, Milas ve Bodrum yönüne giderken, Kurukümes Dağının devamı olan Kadıkulesi Tepesinin kuzey yamacında tatlı bir rampa başlıyor.

Rampanın tam çıkışına yakın, yolun güney kenarında bulunan su bendi, Roma Dönemi’ne ait kent içindeki yapılardan biri ile karşılaşıyorsunuz. Rampa bitiminden yaklaşık 500 metre sonra yolun doğu kenarındaki tabela ile antik kente gelmiş bulunuyorsunuz.

Stratonikeia Antik Kenti, antik dönem ile Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi yapı ve kent dokusunun birlikte görülebileceği nadir yerlerden biri. Farklı dönemlere ait pek çok yapının iç içe olması, kenti gezecekler için bulunmaz bir fırsat. Antik kentteki tarihi yapıların tamamı, Osmanlı dönemi taş döşeli yollarda yürüyerek gezilebiliyor.

1 Yorum

Yanıt yaz

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz