Kaderine Terk Edilmiş Karya Şehri: Thera Antik Kenti

Muğla‘nın Ula ilçesinde yer alan ve kuruluşu MÖ. 4. yüzyıla uzanan Thera Antik Kenti (Okkataş Antik Kenti), Okkataş Mevkii’nde bulunuyor. Karyalıların önemli yerleşim yerlerinden biri olan bu antik kentte muhteşem kaya mezarları, tiyatro ve agora yer alıyor. Buluntular sayesinde önemli yerleşim yeri olduğu düşünülen Thera, ilçenin 3 km güney batısında bulunuyor. Antik kent meraklısıysanız yolunuz düşerse görülecek yerler listenize girmeye aday.

700 dönüm alanıyla dev bir açık hava müzesi görünümüne sahip Thera Antik Kenti’nde, Yenice Köyü yakınlarındaki tarlalardan başlayan yüzlerce kaya mezarının birçoğu, ne yazık ki tahrip edilmiş durumda. Antik kentte, bilinen kaya mezarlarının yanı sıra diğer antik kentlerde rastlanılmayan, üstü lahit, altı mezar kompleksi olan eserler de yer alıyor. Her noktadan görülebilmesine rağmen antik kentte definecilerin izlerine rastlanıyor. Tespit edilebilen yapı kalıntılarının tamamına yakını kaçak kazı çukurları sayesinde fark edilebiliyor. Antik tiyatrosu dinamitle patlatıldığı belirlenen kentte bazı eserleri korumak için yerleştirilen tel örgüler de yine defineciler tarafından parçalanmış durumda.

Thera Antik Kenti, Muğla

Thera antik kentinin çevresindeki Yerkesik, Yenice ve Ula düzlüklerini Agoranın batısındaki doğal kaya yükseltisinin güney yamacında yer alan tiyatro kapsadığını açığa çıkardı. Kentin territoriumuna ulaşan tüm yolların başlangıç kısımlarında, bazıları surla çevrili küçük boyutlu yerleşimler bulunduğu ve bunların hem koruma hem de gözetleme amacı taşıdığı tespit edildi.

Thera Antik Kenti’nde 3 yıl boyunca kesintisiz sürdürülen yüzey araştırmaları, kentin Karia bölgesi tarihsel gelişimi için kilit nokta olabilecek ölçüde önemli bir yerleşim yeri olduğunu ortaya çıkardı. Denizden 800 m yüksekteki, yöredekiler tarafından Okkataş adı verilen tepenin güney yamacında yer alan antik kent, akropolisi çevreleyen iç sur ile yerleşim alanını tepe yamacında sınırlayan bir dış savunma duvarına sahip. Akropolis zirve kısmında Kybele tahtı olarak tanımlanabilen bir kaya anıtı, tapınağa ait olabilecek bir temel kalıntısı ile sarnıç olabilecek harçlı duvarlara sahip iki yapı kalıntısı bulunduruyor. Tepenin güney bitimindeki düzlük kısım, kentin agorası ve agorada yer alan ve kaçak kazıcılar tarafından büyük oranda tahrip edilmiş olan bir eksedra yapısı mevcut.

Agoranın batısındaki doğal kaya yükseltisinin güney yamacında tiyatro yer alıyor. Oturma sıraları anakayadan işlenmiş, büyük oranda tahrip edilmiş olan tiyatro şu an için zorlukla görülebilir durumda. Tiyatronun batısındaki terasta yer alan kısmen görülebilir durumdaki bir yapı kalıntısı anakayaya işlenmiş giriş basamakları ile oldukça dikkat çekici ve muhtemelen idari bir yapı ya da tapınak.

Kentin güney yamacının orta kısmında destek duvarının büyük bölümü korunmuş durumda bir teras üzerinde, daha sonradan kiliseye dönüştürülmüş bir tapınak yapısı var. Kentin güney yamacı duvarlarla desteklenmiş teraslar halinde düzenlenmiş ve bazı bölümlerdeki kaçak kazı çukurlarında konut ve benzeri yapılara ait olabilecek duvar kalıntıları küçük parçalar halinde görülebiliyor.

Thera Antik Kenti’nde, şu an için tamamı görülebilir durumdaki yapılar olarak kentin doğu ve batı nekropolisindeki mezar anıtları sayılabilir. Kentin doğu kısmında yer alan tapınak cepheli kaya mezarların yanı sıra batı nekropolisinde 2 kaya mezar, tekne mezarlar, tonozlu oda mezarlar ve kısmen görülebilir durumdaki sanduka mezarlar ile anakayaya işlenmiş üstte lahit altta loculuslardan oluşan bir anıt mezar kompleksi bulunuyor.

Antik kentin I., II. ve III. derece tescilli sit alanlarının toplamı yaklaşık 700 dönüm civarında. Bu alanın yaklaşık 200 dönümlük kısmı yoğun yerleşim alanı. Kentin büyük bölümünün kamu arazisi ve taşlık olması, bu alana giriş çıkışları sınırlandırmış ve tüm kentin yoğun makilik bitki örtüsü ile kaplanmasını sağlamış. Bu durum, her noktadan görülebilmesine rağmen kentin tamamen kaderine terk edilmesine ve kaçak kazıcıların insafsız bir şekilde kenti tahrip etmelerine imkân sağlamış durumda.

Kent ana yola çok yakın olmasına rağmen, orman yollarıyla ulaşılabilir durumda ve bakımsız olan yollar çoğu zaman araba geçişine izin vermiyor. Antik kentin gözden uzak oluşu ve kalıntıların büyük oranda bitki örtüsü altında saklanmış olması, kentin boşaltıldığı Bizans Dönemi sonlarından itibaren doğanın ve insanların tahribatına uğramasına yol açmış. Öyle ki uzun yıllardır yapılan kaçak kazılar kentin hemen her noktasında görülebiliyor.

Ne yazık ki, kaçak kazıcılar yoğun bitki örtüsü içerisinde kendilerine basit patikalar açarak detektör sinyallerine göre kentin hemen her noktasında tahribat yaratmışlar. Ayrıca, antik tiyatro yapısının cavea kısmında dinamitler patlatılarak açılan kaçak kazı çukurlarının varlığı ile tiyatro bloklarının yakın zamana kadar ufaltılarak duvar taşı haline dönüştürüldüğü ve yakın köylerde satıldığı bilgisi kentin ne ölçüde tahrip edilmiş olduğunu gösteriyor.

Thera Antik Kenti’ne nasıl gidilir

Thera Antik Kenti, Muğla-Marmaris karayolunun 1 km içerisinde, Ula ile Yenice Köyleri arasında Okkataş Mevkiinde bulunuyor. Muğla-Antalya karayoluna 3 km ve Muğla kent merkezine 15 km mesafede bulunan kente, özel aracınızla ulaşabilirsiniz. Muğla’dan Ula’ya doğru giderken Gülağzı Beldesi kavşağını geçtikten yaklaşık 1.5 km sonra Thera Antik Kenti tabelası ile sağa dönüyorsunuz. Ancak anayoldan kente başka bir ulaşım aracı bulunmadığından, ancak özel araç ile ulaşım mümkün.

Antik miraslara ilgi duyuyorsanız, Muğla‘nın Ula ilçesinde yer alan ve MÖ. 4. yüzyıldan günümüze dek uzanan Thera Antik Kenti’ni de Muğla gezilecek yerler listenize ekleyin.