Sanatçıların Kenti: Teos Antik Kenti, İzmir

Tertemiz plajlarıyla İzmir’in en güzel tatil yerlerinden biri olan Seferihisar‘da görmeniz gereken bir antik kent var. Milattan Önce binli yıllarda Boiotia kralı Athamas tarafından kurulan, Arkaik, Roma ve Helenistik dönemlerin en önemli ticaret kentlerinden Teos Antik Kenti görülmeye değer tarihi güzellikler saklıyor.

Türkiye’nin ilk sakin şehri Seferihisar merkezine 5 km uzak hem. İlk gittiğimde yüzlerce yıllık zeytin ağaçları arasında, otların arasında kaybolmuş gibi görünüyordu. Antik Mısır Naukratis kentinin de kuruluşuna katkı sağlayan Teos, deniz ticaretinden dolayı çok hızlı gelişerek büyük ticari önem kazanmış.

Heredot’un ‘Dünyanın en ılımlı yerinde’ diye bahsettiği Teos’ta birçok farklı dönemden etkilenen şehirde, çok iyi korunan pek çok kalıntı görülebiliyor. Bugün Teos’un sadece bir kısım kalıntıları ancak yüzeyde. Kapsamlı arkeoloji kazılar sonrası toprak altından çıkacak Teos’un Efes kadar görkemli olabileceği söyleniyor.

Teos Antik Kenti Gezilecek Yerleri

Sanatçıların kenti olarak anılan Teos Antik Kenti’nde Dionysos Tapınağı, Antik Liman, Arkaik Tapınak (Hekatompedon), Arkaik Dönem Akropolü’nün eteğindeki antik tiyatro ve tiyatronun güneydoğusunda yer alan agora, Agora Tapınağı, Bouleuterion, sarnıç ve antik yollar gezilecek yerler arasında.

1. Akropol

Teos Antik Kenti’nin ortasına kurulan akropol, denizden yaklaşık 35 m yükseklikte Kocakır Tepe üzerinde yer alıyor. Şehirde bulunan iki limana da hakim konumdaki akropolde, dikdörtgen şekilli bir tapınak ile bir sunak var.

Yaklaşık 5 metre boyundaki ana kayanın oyularak, üzerine büyük taşların koyulmasıyla oluşturulan akropolde bulunan İon başlık parçaları, günümüze ulaşamayan başka bir tapınağın olduğunu kanıtlıyor.

2. Dionysos Tapınağı

Helenistik Dönem’in en önemli mimarı Hermogenes’in eseri olan Dionysos Tapınağı, Yunan şarap ve bağbozumu tanrısı Dionysos’a adanmış Anadolu’daki en büyük tapınaklarından biri.

Dionysos Kültü MÖ 3. yüzyılda Teos’ta çok önemli yer tutuyordu. Şair, müzisyen, tiyatrocu ve şarkıcılardan oluşan Dionysos Sanatçılar Birliği bile kurulmuştu. Zamanla kentte huzursuzluk kaynağı duyulan bu topluluk önce Efes‘e (Selçuk), ardından Myonnessos’a (Doğanbey), son olarak da Lebedos’a (Ürkmez) gönderilmişlerdi.

Şairler Anakreon, Antimakhos, Epikuros, Nausiphanes, Apellikon ve tarihçi Hekataios Teos’ta yaşamış antik çağın önemli filozof ve sanatçılarından.

3. Bouleuterion

Antik dönemlerde meclisin toplandığı yer olarak bilinen ve Dionysos Tapınağı’nın doğusunda konumlanan Bouleutrerion, antik kentteki en iyi korunmuş yapılardan biri. Orkestra çukuru ve oturma basamaklarının bir bölümü toprak altında kalan yapıda, yazıtlı heykeller de var. Heykellerdeki yazıtların iyi durumda olması ise antik kentle ilgili çok sayıda tören kuralı ve halkın yaşantısı hakkında bilgi edinmeye yardımcı oluyor.

4. Agora Tapınağı

Pronaos, naos ve opisthodomos olmak üzere üç ayrı bölümden meydana gelen Agora Tapınağı, Tanrıça Apollonis Eusebes Apobateria’ya adanmış bir yapı. İlk kez 1924’te Fransızlar’ın yaptıkları çalışmalarla ortaya çıkarılan tapınak, Efes Antik Kenti’ndeki Priene Athena Tapınağı’na benziyor.

5. Tiyatro

Akropolün güneyindeki tepe yamacına inşa edilen antik tiyatroda, sahne binasına ait bloklar oldukça iyi durumda ama seyircilerin oturduğu kısımın tamamı harabe halinde. Burada, üzerindeki yazılarla kentin kurucusu hakkında arkeologlara önemli bilgiler veren bir heykel kaidesi de mevcut.

Yaklaşık 500 kişilik tiyatronun restorasyonu sonrası sanatsal faaliyetler (şiir dinletileri, tiyatro gösterileri, caz festivalleri vb.) düzenlenesi planlanıyor. Teos kazısına ilişkin güncel gelişmeler teosarkeoloji.com web adresinden takip edilebilir.

6. Karagöl Antik Mermer Ocağı

Sığacık Mahallesi’nde Karagöl mevkiinde yer alan Karagöl Antik Mermer Ocağı, yaklaşık 100 metrelik bir göl ve bu göl çevresindeki geniş bir alanı çevreliyor. Gölün kıyıdan itibaren derinleşmesi ve suyun altında basamak şekilli kayaların olması, buranın eskiden taş ocağı olarak kullanıldığı fikrini destekliyor. Aemilia Bazilikası ve Augustus Formu gibi Roma’daki birçok önemli yapıtın inşasında Teos mermeri kullanılmış

7. Güney Limanı

Antik dönemde, bir liman kenti olarak gelişen ve deniz ticaretinde öncü konuma ulaşan Teos’ta, kuzey ve güney olmak üzere iki liman var. Kuzey limanından günümüze dek ulaşan kalıntılar çok az olsa da Güney limanı, Anadolu sahillerindeki en iyi korunmuş limanlardan biri. Teos Grisi ve Africano mermer cinsleri, Antik Roma kentine deniz yolu ile buradan taşınıyormuş.

Teos’a nasıl gidilir

İzmir’in Seferihisar İlçesi, Sığacık Mahallesi’nde yer alan antik liman kenti Teos, İzmir’in yaklaşık 60 km. güneybatısında yer alıyor. İZBAN ve metro aktarması yaparak, Üçkuyular ilçe otogarına gidip, 730 Fahrettin Altay-Seferihisar isimli belediye otobüsüyle Seferihisar’a gidebilirsiniz. Teos giriş ücreti 5 TL. MüzeKart ile ziyaret edilebiliyor.

İzmir çevresinde gezilecek yerler arasında mermeri, tarihi eserleri ve kalıntılarıyla göz kamaştıran Teos Antik Kenti, hala kısmen ayakta olan kalıntılarıyla ziyaretçilerini 4 bin yıl öncesine götürüyor. Antik miraslara ilgiliyseniz yolunuz düşsün.