Roma’nın Kültürel ve Tarihi Birikimi: Antik Roma

Antik Roma (Ancient Rome), MÖ 9. yüzyılda İtalya Yarımadası’nda kurulan Roma şehir devletinden doğarak tüm Akdeniz’i çevreleyen muazzam bir imparatorluk haline gelen medeniyeti ifade ediyor. Yaklaşık 1200 yıl boyunca varlığını sürdürmüş olan Roma Uygarlığı batı dünyasındaki hukuk, savaş, sanat, edebiyat, mimari, teknoloji ve dil konularının gelişimine büyük katkıda bulundu ve halen de günümüz dünyası üzerinde büyük etkiye sahip.

Dünyanın en çok yabancı ziyaretçi ağırlayan ülkelerinden İtalya‘nın başkenti Roma, köklü Roma İmparatorluğu’nun kültürel ve tarihi birikiminin üzerine kurulu. Roma’nın her bir köşesinde Antik Roma döneminin izleriyle karşılaşılıyor. Tam anlamıyla bir açık hava müzesi görünümündeki Roma’yı, tarih ve kültüre ilgi duyanlar için dünyanın en iyi destinasyonu olarak adlandırmak mümkün.

Antik Roma

Kolezyum, Trajan Forumu ve Panteon Tapınağı gibi birçok anıtsal yapı bulunduğu Roma’da, Palatine Tepesi’nde ise imparatorluk binaları bulunuyordu. Yüzlerce kilometre uzunluğundaki su yollarından gelen temiz suların aktığı çeşmeleri, tiyatroları, kütüphaneleri, dükkânları ve hamamlarıyla, teknoloji ve mühendislikte ileri bir medeniyet olan Antik Roma’da yaşam, yedi tepe üzerine kurulmuş olan Roma şehri etrafında dönüyordu.

Antik Roma medeniyeti

Hukukta, Jüstinyen’in kanunnamesiyle muhafaza edilen Roma hukukunun Doğu Roma İmparatorluğu boyunca devam ettiği ve Kıta Avrupası’nın batısında benzer yasal düzenlemelere temel olduğu biliniyor. Roma hukuku daha geniş anlamda 17. yüzyılın sonuna kadar Avrupa’nın büyük bölümünde uygulanmaya devam etti.

Nüfusuyla döneminin en büyük şehri olan Roma’nın çok fazla doğal kaynağa ve insan kaynağına sahip fevkalade geniş bir alana hükmetmesiyle ekonomisi tarım ve ticarete yoğunlaşmıştı. Toplumun temel birimini ailelerin oluşturduğu Roma’da, toplumun son derece hiyerarşik bir yapıya sahip olduğu biliniyor. Toplumun en alt kesiminde köleler, onların üzerinde azledilmişler ve en üstte de özgür doğmuş vatandaşlar bulunuyordu.

Roma’nın eski dini çok tanrılıydı. İmparatorluk döneminde ise Romalılar ele geçirdikleri yerlerin mitolojilerini benimsediler ve bunun sonucunda geleneksel İtalyan tanrı ve tanrıçalarının tapınakları ve rahipleri, yabancı tanrılarla yan yana yer almaya başladılar. Ancak Büyük Konstantin döneminde, siyasi gerekçelerle Hıristiyanlık Roma devletinde resmî olarak kabul edildi ve Hıristiyanlık dışındaki tüm dinler yasaklandı. Diğer yandan imparatorluk sınırları içerisinde yer alan grafitiler, genelevler, resimler ve heykeller Romalıların cinselliğini gayet rahat yaşayan bir kültüre sahip olduklarını ortaya koyuyor.

Okuma yazma oranının çok düşük olduğu Antik Roma’da, Romalıların ana dili Latinceydi. Resim, müzik sanatında Yunan etkileri görülürken, edebiyatta şiir, komedi, tarih ve tragedya yazımı ön planda olup tüm Avrupa’yı etkiledi.

Spor, güreş, boks ve yarış gibi çeşitli oyun ve egzersizlerle uğraşan Romalılar, zar ve kutu oyunları ile kumar da oldukça popülerdi. Diğer yandan en popüler eğlence anlayışının gladyatör dövüşleri olduğu Antik Roma’da, farklı ülkelerden getirilen hayvanların halka teşhir edildiği ve dövüşlere dahil edildiği biliniyor. Roma’nın bir başka önemli mekanı olan Circus Maximus esas olarak at ve araba yarışlarının düzenlendiği spor mücadeleleri dışında pazar ve kumar alanıydı.

Dönemin en etkileyici teknolojik becerilerine sahip olan Antik Roma, ancak 19. ve 20. yüzyıllarda yakalanacak birçok ilerleme kaydetmiş mühendisliğe sahipti. Yüzlerce yol, köprü, su yolu, hamam, tiyatro ve arena inşa edilen ülkede Kolezyum, Pont du Gard ve Panteon gibi birçok anıt bugün Roma’nın mirası olarak hâlen ziyaret ediliyor.

Roma İmparatorluğu’nun batı kesiminin dağılması, tarihçiler tarafından Antik Çağlar’ın sonu, Orta Çağ’ın, aynı zamanda Karanlık Çağ’ın da başlangıç tarihi olarak kabul ediliyor. Öte yandan Doğu Roma İmparatorluğu, Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethiyle son buldu.

Antik Roma’da Kolezyum’un hemen yanında bulunan ve levhaları takip edip yürüyerek ulaşılan Forum (Foro Romano), Roma İmparatorluğu döneminin yaşamı hakkında bakış açısı sunan, Palatino ve Capitolino Tepeleri arasında yer alan ve eski Roma medeniyetinin çevresinde geliştiği bir merkez konumunda. MÖ 7. yüzyılda yapımına başlanan ve 900 yıldan fazla süre devletin ve şehir hayatının merkezi olan meydan, dikdörtgen şekilde inşa edilmiş.

Antik Roma Görülecek Yerler

Roma Forumu’nda yer alan yapılar arasında Castor ve Pollux Tapınağı, Romulus Tapınağı, Satürn Tapınağı, Vesta Tapınağı, Venus ve Roma Tapınağı, Aemilia Bazilikası, Julia Bazilikası, Septimius Severus Kemeri, Titus Kemeri, Rostra, Hostilia Mahkemesi, Maxentius ve Konstantin Bazilikaları, Tabularium, Antoninus ve Faustina tapınakları, Urbi Göbeği ve Sezar Tapınağı bulunuyor.

Antik Roma nasıl gezilir

Antik Roma’yı gezmeye başlarken Roma imparatorlarının izinden gidin. Antik Roma’nın vatandaşlarıyla Kolezyum, Roma Forumu ve Palatine Hill kestirme girişiyle yürüyüş turu yapın. Kutsal yol boyunca yürüyerek Roma tarihine kendinizi bırakın.

Roma manzarasının tadını çıkarabileceğiniz Colle Oppio Tepesi’nden gezinize başlayın. Sonrasında doğruca Kolezyum’a gidin. İçeride amfi tiyatronun kanlı geçmişi, gladyatörlerin hikayelerini, sahte deniz savaşları ve idamları hakkında bilgi edinin. Çıkınca Konstantin Kemeri’nde kısa bir dinlenmeden sonra Palatine Tepesi’ne doğru yürüyün. Burada araba yarışlarının eskiden yapıldığı yer Nero’s Circus Maximus’a ve Roma Forumu’nun manzarasına hayran kalın.

Son durağınız ise Via Sacra veya Kutsal Yol boyunca bir yürüyüş yapmak olsun. Roma Forumu’na çıkan Kutsal Yol bir zamanlar festivaller ve zafer alayları ile parlıyordu. Antik Roma turunuzu Jül Sezar’ın yakıldığı sunağa ev sahipliği yapan tapınakta bitirin.

1. Kolezyum

Roma tarihinin en ihtişamlı yapıtlarından biri olan Kolezyum (Colloseum), Roma’nın simgesi olan ve gladyatörlerin birbirleriyle ya da vahşi hayvanlarla dövüştürüldüğü yer. Yapımı MS 80’de tamamlanan Kolezyum, Roma İmparatorluğu sınırları içerisindeki en büyük amfi tiyatro olma özelliği gösteriyor. 50 bin kişilik kapasiteye sahip tiyatroda oturma düzeni ise Romalıların sosyal sınıflarına göre belirleniyordu.

Roma halkına hediye olarak Flavian hanedanından İmparator Vespasian tarafından yaptırılan Kolezyum, taş ve beton malzeme ile inşa edilen oval biçimdeki amfitiyatroların en büyüğü olarak kabul ediliyor. Günümüzden iki bin yıl önce sosyal yaşamın merkezinde yer alan Kolezyum, Roma’nın en popüler turistik çekim merkezlerinden.

2. Konstantin Takı

Roma’da ikinci yüzyılda inşa edilen tarihi yapılardan biri olan Konstantin Takı (Arch of Constantine), ilk Hristiyan İmparator Konstantin’in zaferini kutlamak için Kolezyum ile Palatino Tepesi arasına yerleştirilmiş. Roma topraklarında inşa edilen ilk zafer takı özelliği taşıyan takın üzerindeki muhteşem kabartmalarda Roma askerlerinin zaferleri ve başarıları anlatılıyor.

3. Roma Forumu

Roma Forumu (Roman Forum), Palatino ve Capitolino Tepeleri arasında yer alan, Antik Roma medeniyetinin çevresinde geliştiği ve Roma İmparatorluğu’nun yönetildiği merkez. Siyaset, ekonomi, din ve hukuk işlerinin yürütüldüğü forumda pek çok kamu binası ve tapınak gibi kalıntıların bulunuyor.

Roma Forumu’nda görebileceğiniz yapılar arasında MÖ 484 yılında diktatör Aulus Postumius’un oğlu tarafından Tarquins’in yenilgisi için inşa edilen tapınaktan hayatta kalan üç adet 12 metrelik Korint sütunları ile Castor ve Pollux Tapınağı, forumun ilk tapınağı olan ve MÖ 497’de inşa edilen Satürn Tapınağı, MS 203’e tarihlenen 23 metre yüksekliğindeki Septimius Severus Zafer Takı, Roma Senatosu’nun buluşma yeri, yedinci yüzyılda bir kiliseye dönüştürüldüğünden daha fazla yıkıma karşı korunan Forum’daki en iyi korunmuş antik binalardan Curia, Antik Roma’nın en kutsal ve önemli binalarından biri olan ve kutsal ateşe ev sahipliği yapan Vesta Tapınağı, Vesta Tapınağı’na bitişik, Septimius Severus tarafından da inşa edilen Vestal Bakireleri Evi, Roma’nın ilk zafer taklarından Titus’un ölümünün ardından inşa edilen Titus Kemeri de bulunuyor.

4. Trajan Forumu

Kolezyum’un karşısında, Via dei Fori Imperiali üzerindeki antik kent kalıntıları çevresinde konumlanan Trajan Forumu (Foro di Traiano), Roma İmparatorluğu döneminin günlük yaşamı ve Antik Roma mimarisini anlayabilmek için çok sayıda ipucuna sahip bir kompleks yapı.

5. Palatino Tepesi

Yedi tepeli bir şehir olan Roma’da etkileyici Roma Forumu manzarasıyla tanınan Palatino Tepesi (Palatino Hill), Roma mitolojisinde önemli bir yere sahip. Roma’nın kurucusu olduğuna inanılan Romulus ve Remus kardeşlerin bir dişi kurt tarafından bu tepede yer alan bir mağarada bulunduklarına ve kurdun çocukları emzirerek hayatta kalmalarını sağladığı düşünülüyor.

Romalı soyluların yanı sıra imparatorların da ikamet adresi olan Palatino Tepesi’nde Augustus, Tiberius ve Domitian saraylarının kalıntılarının yanı sıra kitlesel eğlenceler için bir toplanma yeri ve 270 bin kişilik kapasiteye sahip bir antik hipodrom olan Circus Maximus yer alıyor. Giriş ücreti 18€. (Kolezyum için Roma Pass kullandıysanız 24 saat içerisinde ücretsiz.)

6. Pantheon Tapınağı

Antik Roma döneminden günümüze kalan en iyi eserlerden biri olan Pantheon Tapınağı, pagan tapınağı olarak inşa edilmesine rağmen 7. yüzyıldan sonra kiliseye çevrilen bir yapı. Mimari özellikleri ile mühendislik harikası olarak kabul edilen kutsal yapı Tanrıların Tapınağı olarak adlandırılıyor.

Tanrılara şükretmek için Augustus’un damadı Agrippa tarafından inşa edilen tapınak, 43 metrelik kubbesiyle mimari şaheser olarak adlandırılıyor. Giriş ücretinin alınmadığı tapınağı mutlaka ziyaret edilecek yerler listenize ekleyin.

7. Capitolini Müzeleri

Antik Roma’nın dinsel merkezi olan Capitolini Tepesi, günümüze Roma medeniyeti temsil eden muhteşem Capitoli Müzeleri‘ne (Musei Capitolini) ev sahipliği yapıyor. Michelangelo’nun 16.yüzyılda tasarladığı binaların cephelerini görebileceğiz tepede atının üzerinde yer alan İmparator Marcus Aurelius, tüm dünyaya barış dilemek üzere elini uzatıyor.

1471 yılında Papa IV. Sixtus’un armağan ettiği bronz eserlerin bir araya getirilmesi ile açılan müzede İmparatorlar Salonu, Ölen Köle, Capitolino Venüsü, Kumrular Mozaiği, Marforio, Uzanmış Satyr, Filozoflar Salonu, Cupido ve Psykhe, Masklar Mozaiği ve Sarhoş Yaşlı Kadın eserleri müzenin öne çıkan bölümleri ve eserleri arasında.

Modern İtalya’nın başkenti Roma’nın Antik Roma olarak da bilinen kent merkezi antik dünyanın ihtişamını hissettiren yapılarıyla zamanda yolculuğa davet ediyor herkesi.