İtalya’nın Az Bilinen Köşesi: Itria Vadisi

Itria Vadisi, İtalya’nın en güneydoğusunda, Puglia bölgesinin kalbinde yer alıyor. Adını yolcuları koruyan azize olarak bilinen Itria’dan alan vadi, bembeyaz evlerin oluşturduğu barok mimariye sahip şehirleri, küçük kasabaları, alabildiğine uzayan üzüm bağları ve zeytin bahçeleriyle ünlü.

İtalya’yı her daim sevmişimdir ve yurtdışına ilk defa seyahat edeceklere önerdiğim ilk rota İtalya oldu her zaman. Birkaç gündür İtalya’nın güneyinde, çizmenin topuğuna yakın bölgesi olan Puglia bölgesinde gezme fırsatım oldu. Vaktimin çoğu da Itria Vadisinde geçti. Ülkemizde adı pek bilinmese de Itria Vadisi (Valle d’Itria) kendine münhasır özelliklere sahip.

Itria Vadisi Gezi Rehberi, Puglia

Itria Vadisi, İtalya’nın güneyinde, çizmenin topuğunun kuzeyinde yer alan, ülkenin en verimli topraklarına sahip benzersiz bir coğrafyada yer alıyor. Vadi, gelecekte adı en az Toscana Vadisi kadar bilinecek bir potansiyeli barındırıyor.

Bölgenin asıl adını duyuransa, meşhur Trulli Evleri. UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmış bu farklı mimariye sahip evler, Puglia bölgesinin hemen her yanında görülebiliyor. Konik şekilli çatıları ve beyaz dış cepheleriyle Trulli Evleri, geçmişten günümüze bozulmadan gelerek bölgenin en çok ilgi gören mimarisini yansıtıyorlar.

Zamanın derebeyleri çatısı olan her eve vergiler çıkınca, yapımında harç kullanılmadan, üst üste geçmiş taşlarla yapılı, yuvarlak mimaride evler ortaya çıkmış. Denetim olduğu duyulduğunda kilit taşı çıkarıldığında çatı çöküyor.

Tekrar yapması da çok zahmetli değil. Böylece vergiden muaf olduğunu gören herkes bu evlerde bu coğrafyada inşa etmeye başlamış. Itria Vadisi’ndeki karstik arazi üzerinde bulanan trulli evleri, konik yapısı ve beyaz dış cephesiyle oldukça farklı duruyor. Halen de bu evlerden yapılmaya devam ediliyor.

Apulia olarak da bilinen Puglia bölgesi içerisinde yer alan Itria Vadisi, kültür, deniz ve gastronomi turizmini kendi içinde barındırarak gezginler için oldukça keyifli bir rota. Yeni yerler ve lezzetler keşfetmeyi sevenler için her an yeni bir deneyime kapı açabilen bir coğrafya burası. İnsanlar çok sıcak kanlı ve samimiler. İtalyanlar zaten tam Akdeniz insanı.

Vadi denince aklımıza dağlar arasında yer alan, içerisinde nehirler geçen yerler aklımıza gelse de Itria Vadisi’nde hiç dağ yok, hatta nehir de yok. Itria Vadisi ülkenin en kurak yerlerinden birisi. Taşlık ve tepelik bir coğrafyaya sahip vadide ve yakın çevresinde hiçbir nehir yok.

Buna rağmen topraklar iyi işlenip verimli hale getirilmiş. Figazzano-Martina Franca arasında 10 kilometrelik bir su kemeri oluşturularak su ihtiyacı sağlanıyor. Bugün bu kemer aynı zamanda ülkenin en güzel bisiklet rotalarından birisi.

Vadide, uçsuz bucaksız zeytin ağaçları her yerde kaşınıza çıkıyor. Bu nedenle zeytin ve bunun yan ürünleri konusunda çok uzmanlaşmışlar ve bu mutfaklarına da yansımış.

İtalya’nın en zengin mutfağına sahip bölgelerinden birisi burası. Turizm olarak yeni yeni canlandığından, diğer bölgelerin şımarıklığı ve yüksek fiyatları da yok.

Yeşillikler arasına serpilmiş Masseria denilen çiftlik evleri ve trulli evleri bu bölgenin karakteristik mimarisini yansıtıyor. 16. yüzyılda aristokrat ailelerin sahip olduğu bağ evleri olan ve Masseria olarak adlandırılan çiftlikler turizme kazandırılmış.

Masseria’larda yer alan çiftlik evleri ve Trulli evleri renove edilerek butik otellere dönüştürülmüş. Agro turizm faaliyeti yürüten çiftlikleri işleten yerel halk, kendi ürettikleri zeytin yağı, zeytin, envai peynir çeşitlerini, yerel üretim sebzeler ve etlerle hazırlanmış nefis İtalyan yemekleri yine bu çiftliklerde servis ediyor. Beyaz şarap üretiminde ise ülkenin en iddialı bölgelerinden birisi burası.

Itria Vadisi Gezilecek Yerler

Itria Vadisi gezilip görülecek çok hoş kasaba ve şehirlere ev sahipliği yapıyor. Martina Franca, Cisternino, Locorotondo, Ceglie Messapica ve Ostuni bölgelerini gezme fırsatı buldum.

1. Martina Franca

Martina Franca, Itria Vadisinin kalbinde yer alıyor. Dönemin zengin ve soylu ailelerinin yaşadığı Martina Franca, 1310 yılından bu yana Itria Vadisinin en büyük yerleşim yeri konumunda. Soluk taş duvarlı yapıları ve beyaz badanalı evleri, dolambaçlı sokaklarıyla Martina Franca oldukça fotojenik bir şehir.

Kasabanın zenginliği mimari yapılarından anlaşılıyor. 20’den fazla saray ve 15’ten fazla kilisesiyle eski kent merkezinde çok canlı bir yaşamı olan kasaba, 1861 yılında İtalya’nın yeniden birleşmesine kadar 24 kule ve dört kapısı olan tamamen duvarlarla çevrili bir şehirdi. Günümüzde dört Rönesans ve Barok kapı eski şehir merkezinde görülebiliyor.

17. yüzyıldan kalma etkileyici Palazzo Ducale‘ye (Ducale Sarayı) ev sahipliği yapan Piazza Roma (Roma Meydanı) ise kasabayı keşfetmek için ilk durak. San Martino Bazilikası ve arkasında konumlanan Plebiscito Meydanı‘nı ziyaret ettikten sonra yerel bir lezzet olan jambon capocollo’yı deneyebilirsiniz.

2. Locorotondo

Locorotondo, bölgenin en şirin yerleşim yerlerinden birisi. Beyaz duvarlı evleri, daracık uzayıp giden sokakları ve panoramik manzarasıyla oldukça ilgi çekici bir yer burası. Vadide görebileceğiniz en yüksek noktaya konuşlanmış şahane manzaraya sahip kasaba. Puglia’nın en ünlü turistik yerlerinden olan komşusu Alberobello’nun çok yakınında bulunuyor.

Barok mimarinin izlerinin görüldüğü Locorotondo, rengârenk çiçeklerle süslü, her zaman canlı olan meydanı, burada bulunan saray ve 19. yüzyıldan kalma kilisesi görülmeye değer. Meydana çıkan sokaklarda kaybolmak pek hoş.

Locorotondo sahip olduğu muhteşem manzarasıyla, Itria Vadisi’nin balkonu olarak adlandırılıyor. Şehrin terasından baktığınızda alabildiğine uzayan üzüm bağları ve zeytin ağaçlarını görüyorsunuz. Yeşillikler arasına serpilmiş Masseria denilen çiftlik evleri ve trulli evleri bu bölgenin karakteristik mimarisini yansıtıyor.

3. Cisternino

Cisternino, yüzlerce yıllık zeytin ağaçlarının çevresini sarmaladığı geniş bir düzlük ve tepecikler arasında, yüksek bir yere kurulmuş oldukça şirin bi yer. Komşuları Alberobello ve Locorotondo gibi etkileyici bir güzelliğe sahip olan Cisternino, Puglia bölgesinde yer alan diğer şehirler gibi neredeyse hiç bozulmamış bir dokuya sahip.

Kasabanın kalbinin attığı Piazza III. Vittorio Emanuele Meydanı, kasabanın tarihi merkezi Centro Storico, yemyeşil dokusuyla Valle d’itria e Dintorni Parkı ve belki de en önemli yapı olan ve Patara doğumlu Noel Baba olarak bilinen San Nicholas‘ın kemiklerinin Anadolu’dan getirildiği Chiesa Matrice di San Nicola Patara Kilisesi kasabada mutlaka uğranması gereken yerler arasında.

4. Ceglie Messapica

Ceglie Messapica, Itria Vadisi’nin güneyinde, Martina Franca’nın sadece 18 km güneyinde yer alan şirin bir kasaba. Tarihi dokunun her köşesinde hissedildiği sakin kasabanın, çiçek saksılarıyla süslenmiş dar sokaklarından geçirmek pek keyifli. Ducale Kalesi, Chiesa di Sant’Anna Kilisesi ve Chiesa di San Rocco Kilisesi kasaba merkezinde uğranması gereken tarihi yapılar.

Doğa severlerin kasabada uğradığı ilk durak Montevicoli Mağarası. Kasaba merkezine 1.5 km uzaklıkta, mağarayla aynı ismi taşıyan bölgede yer alan mağara 60’lı yılların başında keşfedilmiş. 2015 yılında Avrupa fonu ile yenilenen ve ziyarete hazır hale getirilen mağaranın yürüyüş rotası 100 metre uzunluğunda. Dikitler ve sütunlarıyla mağara muazzam güzellikte.

5. Ostuni

Ostuni, bölgenin en çok ilgi gören şehirlerinden bir tanesi. Muhtemelen en çok beğeneceğiniz şehirlerden birisi olacak. Beyaz badanalı evlerinden dolayı şehir beyaz şehir olarak biliniyor. Şahane bir Adriyatik manzarasına sahip. Sokaklarında kaybolunacak diğer bir şehir.

Şehrin ilk yerleşim zamanı MÖ 600’lü yıllara kadar uzanıyor. Deniz seviyesinden 229 metre yüksekliğinde bir tepede kurulan şehir, MS 1. yüzyıldan başlayarak büyümeye başlamış ve MS 448’e kadar Roma egemenliğinde kalmış. Bugün 30 bin kişiye ev sahipliği yapan Ostuni’nin nüfusu yaz dönemlerinde 100 bine kadar çıkıyor.

Kasabanın ve bölgenin tarihine tanık olmak için en iyi durak Civico Di Ostuni Müzesi. Museo Civico Di Ostuni açıldığı 1989 yılından bu yana ülkenin en iyi arkeoloji müzeleri arasında yer alıyor. Şehrin ana meydanı olan Piazza Della Libertà (Özgürlük Meydanı), çok sayıda nefis restoran ve kafesiyle kafenin yanında, hemen yanı başında San Francesco Kilisesi’ne de ev sahipliği yapıyor.

Meydanın hemen karşısında yer alan Sant’Oronzo’nun 20 metre yüksekliğindeki heykeli ise şehrin en ünlü buluşma noktası. Eski şehrin kalbinde yer alan Gotik mimariye sahip Ostuni Katedrali ise mutlaka uğramanız gereken yer.

6. Alberobello

Alberobello, Itria Vadisinin için de yer almasa da vadi coğrafyasının tam kuzeyinde yer alıyor. ‘Trulli’nin Başkenti’ olarak anılan Alberobello, sahip olduğu 400’den fazla trullo (trullinin çoğulu) ile oldukça ünlü bir yer. Konik çatılı, harçsız örülmüş duvarları, beyaz ve gri renkleriyle Trulli evleri, Güney İtalya’nın en çok ilgi çeken yanlarından birisi. 1996’da UNESCO Dünya Mirası Listesinde kendine yer bulan Alberobello şehri, Puglia’nın son yıllarda öne çıkan destinasyonlarından biri.

Itria Vadisi yeme-içme

Itria Vadisi, geleneksel İtalyan yemeklerinin enfes lezzetiyle başınızı döndürecek bir bölge. Puglia mutfağı için deniz ürünleri, hamur işleri, sebze ve zeytinyağı cenneti diyebiliriz. Puglia bölgesinin yöresel lezzeti Focaccia odun fırınında pişen, iki santim kalınlığında, altı kıtır, üstü yumuşak bir tür ‘kalın pizza ekmeği’.

Focaccia yanında servis edilen domuz jambonu Capocollo di Martina Franca. Itria Vadisi bölgesinde halen geleneksel teknikler ile yerel çiftlik malzemeler kullanılarak yapılan bir domuz spesiyali. Meşhur Burrata (dışı mozzarella ve içi krema/süt) peyniri yine bu bölgenin dünya mutfağına kattığı bir lezzet. Zeytinyağı ve şarap üretimiyle ünlü olan bölgede tam anlamıyla bir lezzet şöleni yaşayabilirsiniz. Puglia’nın geleneksel lezzetleri blog yazımda yöresel lezzetlerden denediklerimi paylaşmaya çalıştım.

Itria Vadisi konaklama

Itria Vadisi’nde konaklama konusunda en popüler seçenek bölgeye özgü, Massera adı verilen geçmişte zengin ve soylu ailelerin yaşadığı bağ evi olarak da adlandırılabilecek çiftlik evleri yanında yapılmış olan sıra haldeki trulliler. Bu yapıların birçoğu butik otel olarak hizmet veriyor.

Oldukça farklı bir dizayna sahip bu evler, yapılan restorasyonlarla daha da çekici bir hale gelerek, konut ve tatil amaçlı kullanılmaya devam ediyor. Bölgeye özgü, ilginç mimariye sahip bu yapılarda konaklamak benzersiz bir deneyim. Bu evlerin yanı sıra her kasabada farklı bütçelere uygun pansiyon ve butik otel seçenekleri bulunuyor.

Itria Vadisi nerede – Itria Vadisi nasıl gidilir

Itria Vadisi’ne ulaşım için en uygun havalimanları İtalya’nın Bari ve Birindisi şehirlerinde. Ben Bari üzerinden Itria Vadisine geçtim. Türkiye’den Birindisi’ye direkt uçuş yok ama Roma üzerinden aktarmalı gidilebilir. Türk Hava Yolları, haftanın 7 günü İstanbul Havalimanı’ndan Bari’ye direkt uçuyor. Her gün 08.50’de kalkan uçak yerel saatle 09.55’te Bari’ye iniyor. İstanbul-Bari uçuş süresi 2 saat 5 dakika.

Havalimanından Bari kent merkezinde Aldo Moro Meydanı’na kadar yolcu taşıyan 16 numaralı belediye otobüsü tek toplu taşıma seçeneği. Otobüsün son durağı olan meydan tren istasyonuna da oldukça yakın. Otobüsle şehir merkezine ulaşım 40 dakika sürüyor. Otobüsler her gün 05.00 ile 21.30 saatleri arasında çalışıyor.

Itria Vadisinde yer alan birçok kasaba ve köye toplu taşıma yok. Bölgeyi gezmenin en iyi yolu araç kiralamak. Taksiyle de ulaşım imkânı olsa da maliyeti kurlar dolayısı ile yüksek olabiliyor. Yine İtalya’nın en iyi bisiklet rotalarına sahip bölgelerden birisi burası. Uzayıp giden yüzlerce yıllık zeytin ağaçları ve nefis üzüm bağları arasında bisikletle dolaşmak iyi bir fikir olabilir.

Itria Vadisi, deniz güneş ve kum tatilinden farklı olarak, İtalya’nın bu az bilinen bölgesinde keyifli bir gurme ve kültür turu için bence nefis bir rota. Dileyen Adriyatik ve İyon denizinin mavi sularına da kendini bırakabilir tabi. Tatil için İtalya’yı tercih edenlere önerebileceğim rotalardan Itria Vadisi, toprağı, doğayı ve yeme içmeyi sevenleri hayal kırıklığına uğratmayacak bir yer.