Çölün Yuttuğu Hayalet Kasaba: Kolmanskop, Namibya

Kolmanskop, Afrika’nın güney batısında yer alan Namibya’nın batı kıyılarında, çölün ortasında yer alan bir hayalet kasaba. Oysa elmasın yarattığı Kolmanskop bir zamanlar havalı, canlı ve eğlenceli bir kasabaydı. Elmaslar sonsuza kadar yaşayabilir ancak aynısını o elmasların bulunduğu Kolmanskop için söylemek zor.

Namibya’nın Alman sömürgesi olduğu zamanlarda; eski Kiberley tren yolu işçisi Zaharias Lewala doğru yerde doğru zamanda olan şanslı bir adamdı. Lüderitz’in doğusunda küçük bir demiryolu işçisi olarak çalışırken kumlar arasındaki parıltının elmas olduğunu ilk olarak o farketmişti.

Kolmanskop, Namibya

Şimdilerde pek şe yaramasa da, buluşu pek bir yaratıcıydı o zamanlar. Ay ışığı çıktığında bekleyip, çölde savrulan kumlar arasında elmasların parıldamasını bekliyordu. Sonrasında ise gidip topluyordu.

Elbette haberler hızlı yayıldı ve birkaç ay içinde tüm binlerce hektarlık alandaki elmaslar hemen talan edildi. Sonrasında Alman yetkililer hızla bölgeyi yasaklı bölge ilan ettiler ve tüm hakları Deutsche Diamanten Gesellschaft’a devrettiler.

Elmasa olan ilginin sonucunda  küçük olsa da çok canlı bir kasabanın doğmasına yol açtı. Bakkal, kasap, fırın, mobilyacı, gazozcu, günlük buz ve atıştırmalık yiyeceklerin satıldığı dükkânlar, bovling pistleri, halk havuzu, dev bir kompleksin içinde tiyatro ve her akşam sergilenen orkestra eşliğinde müzikler gibi şu anda hayal gibi gözüken bir hayat o zamanlar her gün yaşanan olaylardı.

Hiçbir masraftan kaçılmayarak kurulan şehirde taze su 270 km uzaklıktan demiryolu vasıtasıyla dev tanklarla taşınıyordu. Peynirler ise Fransa’dan geliyordu.

Hatta tam teşekküllü bir hastane ve ülkenin ilk röntgen cihazı da yine bu kasabadaydı. Hepsinin ötesinde maden işletmecileri için bile olağanüstü denebilecek binalar yapılmıştı. Söylendiğine göre de şehrin en zengin olduğu dönemde sokaklardaki kumları temizlemek için her gün özel ekipler görevlendiriliyordu.

Hatta bir kumarhanesi olan Kolmanskop’un en parlak dönemlerinde 300 Alman ve 800 Namibyalı işçi burayı evleri olarak kabul etti. Hayal edin; rüzgarların yaladığı kum tepelerinin arasında, çölün ortasında bir anda ortaya çıkan muhteşem bir Avrupa kasabası!

Parlak zamanların sonu uzak olmadı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra düşen elmas talebi ve rezervleri tükenmesi saman alevi gibi parlayan bu şatafatın yok olmaya yüz tuttmasına yol açtı. Zacharias’ın muhteşem keşfinden 30 yıl kadar sonra çok daha zengin rezervler Ornajemund’da keşfedildi ve tüm kazı ekipmanları ve işçiler o tarafa yönlendirildi.

İnsanlar yavaş yavaş kasabayı terk etmeye başladılar. 1956’ya gelindiğinde son olarak hastane de kapanıp geride kalan son yaşayanlar da çantalarını yüklenip kasabayı terk edince kesin olarak terkedilmiş oldu. Kolmanskop artık hayalet bir kasabaydı.

Kolmanskop’un eski mutlu günleri tarihe karıştı. Metal konstrüksiyonlar çürümeye başlayınca çatılar çöktü, duvarlar yıkılmaya ve sokaklar kumun altına gömülmeye başladı. Kırık pencerelerden içeri süzülen kum taneleri arasında ölü gibi kayboldu. Şampanyasız günlerin geçmediği, yıl boyu süren canlı atmosferin artık esamesi bile okunmuyordu. Artık bir hayalet kasabaydı.

1980’de turizm adına bazı binalar geziler için restore edildi ve şehre az da olsa bir canlılık geleye başladı. Namibyalılar ve turistler Zachanias Lewela’nın 1908’de yaptığı keşfe bugün ne kadar teşekkür etseler azdır sanırım. 100 yıl sonra bile elmas halen Namibya’nın ihracatının %40’ını oluşturuyor.

Şimdilerde kasaba Sperrgebiet olarak bilinen yasaklı bölgenin bir parçası konumunda. Elmas şirketi De Beers ve Namibya Hükümeti tarafından kontrol edilen 26,000 km karelik bir alana zinsiz girmek yasak. Tüm Sperrgebiet bölgesi aynı zamanda bir doğal park olarak kayıt altına alınmış.

Fotoğrafçılık için en iyi zaman günün ilk ışıkları; altın parıltısı çok yumuşak ve tüm renkleri muhteşem bir şekilde yansıtıyor. Güneş yükseldikçe renkler de patlamaya başlıyor ve gölgeler de çok keskin oluyor.

Fotoğraf için izin satın almanız gerekiyor ancak gün doğumundan öğleden sonraya kadar orada olacağınız için kesinlikle buna değecek. Amatör fotoğraf için  220N$ (51 TL), profesyonel fotoğrafçılar için ise özel izinlerin alınmış olması gerekiyor.

Öğlen sonrası başlayan kuvvetli rüzgarlar nedeniyle saat 14.00’te Kolmanskop ziyarete kapatılıyor. Her sabah bazı yerler tekrar temizleniyor, kumlardan arındırılıyor. Ziyaretçilere açık olan ana binada bölgede yaşayan hayvanların doldurulduğu bir sahne, zamanında kullanılan eşyalar sergileniyor.

Bazı evlerin kapıları açık ve içerilerine girip gezilebiliyor, çevrede olabilecek yılan türü sürüngenlere dikkat etmek gerekiyor. Kasaba yöneticisinin evi de müze olarak olduğu gibi eşyalarıyla birlikte sergileniyor, kaçırmayın.

Kasaba 1993 yapımı Dust Devil filmine sahne oldu. Yine 2000 yapımı The King Is Alive filmine de set oldu. 2010’da Life After People dizisinin bir bölümüne ve yine BBC yapımı Wonders of the Universe serisinde entropi ve zamanın etkisi konusunda işlendi.

Rehberli Kolmanskop turları Pazartesi – Cumartesi günleri arası 09.30 – 11.00 arasında ve Pazar günlerinde saat 10.00’da yapılıyor ve yaklaşık olarak 1 saat kadar sürüyor. Pazartesi – Cumartesi arasında kasabada açık bir restoran bulunuyor ve müze de öğleden sonraya kadar açık. Giriş 80 N$ (18 TL).

Yanınızda makinanızı koruyacak bir kılıf, sizi koruyacak bir sarong veya fular, gözlük götürmeyi unutmayın. Rüzgarın savurduğu kumlar kulaklarınızdan gözlerinize, ceplerinize kadar her yerinize doluşacağından haberiniz olsun. Bolca su içmenizi söylememe gerek yok herhalde.

Namibya seyahat rotasına alınabilecek çok renkli ve ilginç bir ülke. Qatar Airways ile önce Doha’ya uçup oradan aktarma ile Namibya’nın başkenti Windhoek‘e geldim. Kolmanskop‘a gitmeniz için ya tur almanız ya da arabanızın olması şart. Kasaba Namibya’nın üçüncü büyük şehri olan Lüderitz’in 10 km öncesinde yer alıyor. Ketmanshop ile Lüderitz arasındaki otoyol asfalt ve gayet güzel.